Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2008

Ratgeb: ΕΠΙΒΙΒΩΣΗ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΚΟΝΩΝ

Οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση είναι οι πιο χονδροειδείς φορείς του ψέματος. Όχι μόνον απομακρύνουν τον καθένα από τα αληθινά προβλήματα – από το «πώς να ζήσουμε καλύτερα;», το οποίο τίθεται συγκεκριμένα και κάθε ημέρα – αλλά επιπλέον ωθούν κάθε άτομο χωριστά να ταυτιστεί με προκατασκευασμένες εικόνες, να μπει αφηρημένα στην θέση ενός αρχηγού κράτους, μιας διασημότητας, ενός δολοφόνου, ενός θύματος, δηλαδή με λίγα λόγια να αντιδράσει σαν να ήταν κάποιος άλλος. Η κυριαρχία των εικόνων επάνω μας είναι ο θρίαμβος αυτού που δεν είμαστε εμείς και αυτού που μας διώχνει από τους εαυτούς μας. Είναι ο θρίαμβος αυτού που μας μετατρέπει σε αντικείμενα προς ταξινόμηση, προς ετικετάρισμα, προς ιεράρχηση σύμφωνα με το σύστημα του γενικευμένου εμπορεύματος.

Υπάρχει μία γλώσσα στην υπηρεσία της ιεραρχημένης εξουσίας. Δεν βρίσκεται μόνο μέσα στην ενημέρωση, στην διαφήμιση, στις έτοιμες ιδέες, στις συνήθειες, στις κωδικοποιημένες κινήσεις, αλλά επίσης σε κάθε γλώσσα που δεν προετοιμάζει την επανάσταση της καθημερινής ζωής, σε κάθε γλώσσα που δεν μπαίνει στην υπηρεσία των επιθυμιών μας.

Το εμπορευματικό σύστημα επιβάλλει τις αναπαραστάσεις του, τις εικόνες του, τις έννοιές του, την γλώσσα του, κάθε φορά που εργαζόμαστε γι’ αυτό, δηλαδή τον περισσότερο καιρό. Αυτό το σύνολο ιδεών, εικόνων, ταυτίσεων, συμπεριφορών, που καθορίζονται από την ανάγκη συσσώρευσης και ανανέωσης του εμπορεύματος, αποτελεί το ΘΕΑΜΑ όπου ο καθένας παριστάνει αυτό που δεν ζει πραγματικά και ζει ψεύτικα αυτό που δεν είναι. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο ρόλος είναι ένα ζωντανό ψέμα και η επιβίωση μία ατέρμονη δυσφορία.

Το Θέαμα (ιδεολογίες, κουλτούρα, τέχνη, ρόλοι, εικόνες, αναπαραστάσεις, λέξεις – εμπορεύματα) είναι το σύνολο των κοινωνικών προτύπων συμπεριφοράς, μέσω των οποίων οι άνθρωποι μπαίνουν στο εμπορευματικό σύστημα, συμμετέχουν σ’ αυτό ενάντια στους εαυτούς τους και γίνονται ·αντικείμενα επιβίωσης – εμπορεύματα-, απαρνούμενοι την ευχαρίστηση να ζήσουν πραγματικά για τους εαυτούς τους και να οικοδομήσουν ελεύθερα την καθημερινή τους ζωή.

Επιβιώνουμε μέσα σε ένα σύνολο εικόνων με τις οποίες μας ωθούν να ταυτιστούμε. Ενεργούμε όλο και λιγότερο από μόνοι μας και όλο και περισσότερο σε συνάρτηση με αφηρημένα σχήματα που μας κατευθύνουν σύμφωνα με τους νόμους του εμπορευματικού συστήματος (δηλαδή το κέρδος και την εξουσία).

Οι ρόλοι ή οι ιδεολογίες μπορεί να είναι ευνοϊκές ή εχθρικές στο κυρίαρχο σύστημα, αλλ’ αυτό δεν έχει σημασία εφ’ όσον παραμένουν μέσα στο Θέαμα, μέσα στο κυρίαρχο σύστημα. Επαναστατικό είναι μονάχα αυτό που καταστρέφει το Εμπόρευμα και το Θέαμα.

Κατά συνέπεια έχουμε μπουχτίσει το οργανωμένο ψέμα, την ανεστραμμένη πραγματικότητα, τις γκριμάτσες που πιθηκίζουν την αληθινή ζωή και που την φτωχαίνουν στο έπακρο. Αγωνιζόμαστε ήδη, συνειδητά ή όχι, για μία κοινωνία όπου το δικαίωμα πραγματικής επικοινωνίας ανήκει σε όλους… όπου η οικοδόμηση μίας ζωής γεμάτης ενδιαφέροντα και πάθος εξαφανίζει την ανάγκη να έχουμε έναν ρόλο και να δίνουμε περισσότερη σημασία στην φαινομενικότητα από το αυθεντικό βίωμα.

Ratgeb: «Από την Άγρια Απεργία στην Γενικευμένη Αυτοδιεύθυνση»

Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008

Ρούντι Ντούτσκε (Alfred Willi Rudi Dutschke, 7 Μαρτίου 1940 – 24 Δεκεμβρίου 1979)

Ρούντι Ντούτσκε (Alfred Willi Rudi Dutschke, 7 Μαρτίου 1940 – 24 Δεκεμβρίου 1979). Ηγετική προσωπικότητα της γερμανικής εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς κατά την δεκαετία του 1960 και, αργότερα, ένας από τους θεμελιωτές του κόμματος των «Πράσινων».

Γεννήθηκε στο Schoenefled του Βραδεμβούργου, όπου και πήγε σχολείο έως και την μέση εκπαίδευση. Αρνούμενος να υπηρετήσει στον στρατό τής τότε Ομοσπονδιακής Γερμανίας και έχοντας παρακινήσει και άλλους στο να πράξουν το ίδιο, έφυγε τον Αύγουστο 1961 στο Δυτικό Βερολίνο, την παραμονή της ανέγερσης του περιβόητου «τείχους του Βερολίνου», που ήθελε να χωρίσει την δυτική από την «κομμουνισιτκή» πραγματικότητα της μεταπολεμικής Γερμανίας.

Σπούδασε υπό τους Richard Lowenthal και Klaus Meschkat Κοινωνιολογία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου και ήλθε για πρώτη φορά σε επαφή με αριστερές πολιτικές απόψεις διαφοροποιημένες από τον κυρίαρχο, παραδοσιακό Μαρξισμό. Το 1965 εντάχθηκε στην «Σοσιαλιστική Γερμανική Ένωση Φοιτητών» (SDS, «Sozialistischer Deutscher Studentenbund»), την οποία σε λίγο, ως ηγέτης της πλέον, ανέπτυξε σε οργάνωση εκπροσώπισης ολόκληρου σχεδόν του γερμανικού φοιτητικού κινήματος. Υπό την ηγεσία του Ντούτσκε, του «Κόκκινου Ρούντι» όπως τον αποκαλούσαν, η SDS διοργάνωσε πάμπολλες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις κατά του πολέμου του Βιετνάμ.

Κύρια πολιτική θέση του Ντούτσκε ήταν ότι στην πορεία προς μία δίκαιη και σοσιαλιστική κοινωνία, ο επαναστάτης δεν πρέπει να ατενίζει σε ένα απόλυτο και μάλλον απρόσιτο μέγεθος, όπως λ.χ. οι ουτοπίες των Φουριέ, Σαιν – Σιμόν, κ.ά., αλλά πρέπει να μεθοδεύει την σταδιακή εξασφάλιση μιας ολοένα και πιο δίκαιης κοινωνικά πραγματικότητας, η οποία μάλιστα για τις «δυτικές» κοινωνίες πρέπει να επιτυχθεί παράλληλα με τις λεγόμενες «τριτοκοσμικές», όσο και παράλληλα με την δημοκρατικοποίηση των χωρών της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης που τότε βρίσκονταν υπό τον ζυγό των σοβιετικών.

Η προσωπική αντίληψη του Ντούτσκε για τον Σοσιαλισμό ήταν άμεσα επηρεασμένη από την θρησκευτική του πεποίθηση (κοινή σε πολλούς ανθρώπους της Αριστεράς, λόγω της χριστιανικής τους διαμόρφωσης) ότι δήθεν ο Ιησούς ήταν «πολύ μεγάλος επαναστάτης». Παρόλο όμως που αυτή η αντίληψη δεν απειλούσε τα φαντασιακά θεμέλια του συστήματος, η μεγάλη ισχύς που επιδείκνυε επί των ημερών του η δυναμική SDS, διήγειρε αρκετά το εναντίον του μίσος, ιδίως από εκείνους που πάντοτε αναζητούν σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο την πηγή της όποιας απειλής για αστάθεια ή ανατροπή.

Ως αποτέλεσμα αυτού, και μετά την έξαρση βίας που είχε προκληθεί έπειτα από τον θάνατο από πυροβολισμό αστυνομικού του φοιτητή Μπένο Όνεζοργκ (Benno Ohnesorg) στις 2 Ιουνίου 1967, η οποία έξαρση βίας είχε δώσει με την σειρά της την αφορμή για μία συστηματική εκστρατεία του δημοσιογραφικού συγκροτήματος «Springer», το οποίο καλούσε σε καταστολή με κάθε τρόπο όλων των «εξτρεμιστών», ο Ντούτσκε πυροβολήθηκε στο κεφάλι από έναν ακροδεξιό ανειδίκευτο εργάτη στις 11 Απριλίου 1968 (η εφημερίδα «Bild» του συγκροτήματος είχε ανοικτά προτρέψει στην πρώτη σελίδα της: «Σταματείστε τον Ντούτσκε τώρα!»).

Μετά από μακρά παραμονή στο νοσοκομείο και με σοβαρότατες και μόνιμες βλάβες στην υγεία του, ο Ντούτσκε έφυγε τελικά στην Αγγλία το 1969 μαζί με την οικογένειά του (ήταν παντρεμένος από το 1966 με την Γερμανο-αμερικανίδα Gretchen Klotz, με την οποία έκανε 3 παιδιά), με σκοπό να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Καίμπριτζ. Το 1971 όμως, χαρακτηρίστηκε από την δεξιά κυβέρνηση της Αγγλίας «ανεπιθύμητος ξένος που ενέχεται σε ανατρεπτικές δραστηριότητες» και απελάθηκε, καταλήγοντας στο Άαρχους (Aarhus) της Δανίας.

Από το Άαρχους ο Ντούτσκε συμμετείχε ξανά στην πολιτική σκηνή της Γερμανίας, κυρίως μέσα από τα οικολογικά και αντι-πυρηνικά ριζοσπαστικά κινήματα, καθώς αναγνώρισε σε αυτά το θεμέλιο μίας μελλοντικής ευρύτερης πολιτικο-κοινωνικής δράσης, ενώ παράλληλα υποστήριζε κινήσεις διανοουμένων για την δημοκρατικοποίηση των ελεγχόμενων από τους σοβιετικούς κρατών. Τέλος, μαζί με αρκετούς παλαιούς συντρόφους του, συμμετείχε στην ίδρυση του κόμματος των «Πρασίνων», το οποίο πρόλαβε να δει στις τοπικές εκλογές του Οκτωβρίου 1979 στην Βρέμη να κερδίζει το ποσοστό 5% για εκλογή αντιπροσώπων του.

Λόγω των πολλών βλαβών που είχε προκαλέσει στον εγκέφαλό του ο πυροβολισμός του 1968, ο Ντούτσκε υπέφερε από συνεχείς επιληπτικές κρίσεις. Μία από αυτές ήταν και εκείνη που του αφαίρεσε τελικά την ζωή στις 24 Δεκεμβρίου 1979, προκαλώντας τον πνιγμό του μέσα στην μπανιέρα τού σπιτιού του στο Άαρχους.

Πηγή: Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια «Γνώσις» http://w.w.w.gnwsis.gr/

Βλάσης Ρασσιάς: Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Η διαχρονική σύγκρουση στους κόλπους της ανθρωπότητας είναι η σύγκρουση μεταξύ ποιοτικών και χυδαίων ανθρώπων.

Η κοσμοθέαση των αρχαίων Ελλήνων δεν αποτελεί απλώς προσφιλή «ανάμνηση» κάποιων αρχαιολατρών, αλλά είναι κάτι ζωντανό, το οποίο υπάρχει μέσα στον άνθρωπο όπου γης – είναι ένα πανανθρώπινο μέτρο, ένας πανανθρώπινος παλμός, που δονεί διαφορετικά τον άνθρωπο που τον έχει μέσα του. Γιατί, δεν έχει σημασία η οποιαδήποτε αναφορά σ’ έναν πολιτισμό, όσο έξοχος αυτός κι αν ήταν, εάν είναι κλειδωμένος στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και δεν έχει να πει τίποτε σήμερα, στον άνθρωπο της δικής μας εποχής. Μιλώντας για την Αρχαία Ελλάδα, πόσο μάλλον τολμώντας μία εις βάθος μελέτη της, δεν κάνουμε παρελθοντολογία, αλλά δυναμική παροντολογία και μελλοντολογία.

Την αναφορά στους αρχαίους Έλληνες προγόνους μας δεν την κάνουμε φωτογραφικά, δεν ονειρευόμαστε να κινούμαστε ανεβασμένοι επάνω σε άρματα ή να φοράμε χλαμύδες. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να μεταφερθεί στο τώρα εκείνο που ήταν η Ουσία του πολιτισμού τους, να προβληθεί αυτή στο παρόν και στο μέλλον, ως ένα υγιές πρότυπο της τωρινής ανθρωπότητας, μίας ανθρωπότητας που τα κυρίαρχα πρότυπά της την έχουν προ πολλού οδηγήσει απανωτά αδιέξοδα

Με βάση τα παραπάνω, ευνόητο είναι ότι στο παρόν κείμενο δεν προτίθεμαι να καταπιαστώ με λεπτομέρειες, ούτε θα προχωρήσω στην τυπική περιπτωσιολογία για να αναλύσω κάποια βασικά δεδομένα του πολιτισμού των προγόνων μας, αλλά θα προσπαθήσω να μεταφέρω πέρα από χρονικά πλαίσια αυτά τα δεδομένα, την διαθήκη τους, μία διαθήκη ισχυρή στους αιώνες των αιώνων, όσο τουλάχιστον θα υπάρχουν ανθρώπινα όντα – και μέσα στους αιώνες των αιώνων είναι βεβαίως και το σήμερα, είναι και το αύριο. Και αυτή είναι η αξία του πολιτισμού των Ελλήνων: είναι ένας πολιτισμούς ο οποίος εφηύρε τον Άνθρωπο, όρισε τον Άνθρωπο και ως εκ τούτου αφορά τον Άνθρωπο στη διαχρονικότητά του.

Μιλάμε βέβαια για τον Άνθρωπο με κεφαλαίο Α, όχι μόνον αυτόν που έχει σχήμα ανθρώπου, αφού όλοι όσοι γεννιούνται από ανθρώπινα όντα έχουν σχήμα ανθρώπου, έτσι το θέλει η φύση και ο γενετικός κώδικας. Μιλάμε για όλους τους ποιοτικούς Ανθρώπους του πλανήτη, στους οποίους οι Έλληνες έχουν πάντοτε να δώσουν πράγματα. Η Ιστορία των τελευταίων αιώνων αποδεικνύει ότι ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, οι Έλληνες βοήθησαν, όποτε υπήρξε ανάγκη, στο να ανασυρθεί δυναμικά ο παλαιός, αξιοπρεπής, λεβέντης, ποιοτικός Άνθρωπος, για να γίνει ξανά ιστορικό υποκείμενο. Όπου και όποτε χρειάστηκε δηλαδή να αλλάξουν τα πράγματα. Το ίδιο έργο παίχτηκε στην Αναγέννηση, στον Διαφωτισμό, στην Γαλλική Επανάσταση, στους ριζοσπάστες της Κεντρικής Αμερικής στα τέλη του 19ου αιώνα… όπου και όποτε χρειάστηκε να κινηθεί ο άνθρωπος προς την αξιοπρέπεια και την ελευθερία.

Η δυναμική προβολή του Αρχαίου Κόσμου στο σήμερα και στο αύριο, στην ζωή που βιώνουμε σήμερα εμείς και στις ημέρες που έρχονται, έχει τέσσερις επιμέρους πλευρές ή διαστάσεις: Η μία είναι καθαρά κοινωνικοπολιτική. Οι δύο επόμενες είναι κοινωνικο-προσωπικές, και η τελευταία είναι καθαρά προσωπική, αφορά δε αυτή όλο το είναι του ανθρώπου και όλη την έκταση του καθημερινού βίου, συλλογικού και ατομικού.

Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ας αρχίσουμε με το πρώτο στοιχείο, το κοινωνικοπολιτικό: πάρα πολλοί το έχουν πει ότι οι Έλληνες εφηύραν «τον Άνθρωπο», ακόμα περισσότεροι ότι εφηύραν «τον Πολιτικό Άνθρωπο» (ο Φίνλεϋ μάλιστα τραβάει χρονικά σε αρκετό βάθος την αφετηρία, από τους προϊστορικούς κιόλας χρόνους). Εφηύραν επίσης και την πολιτική, μία διάσταση όμως η οποία είναι όχι έξω αλλά μέσα στον άνθρωπο. Η πολιτική διάσταση του ανθρώπου είναι αξεχώριστη από τη διάστασή του ως τέτοιου.

Από τα βιολογικά είδη, κάποια χαμηλής εξέλιξης είναι μόνα τους, μοναχικά, κάποια πιο προηγμένα ζούνε κοινωνικά, είναι κοινωνικά όντα. Κοινωνικό ον είναι η μέλισσα, κοινωνικό ον είναι και ο λύκος. Εκεί έχουμε κάποιους νόμους, οι οποίοι είναι διαχρονικοί και διατοπικοί. Για παράδειγμα, και το έτος 0 των χριστιανών, και το 1600 και βεβαίως επίσης και σήμερα, και στην Ασία και στην Αμερική, ο λύκος συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Η αγελαία συμπεριφορά του είναι μέσα στις βιολογικές του προδιαγραφές, από εκεί αναδύονται κάποιοι κοινωνικούς νόμους που πρέπει να υπηρετήσει ώστε να είναι κανονικός λύκος. Εντάσσεται κοινωνικά μέσα σε μία αγέλη και ακολουθεί αυτούς τους νόμους, οι οποίοι είναι ουσιαστικά ανελαστικοί και απαραβίαστοι. Δεν μπορεί να τους αλλάξει, δεν μπορεί να τους τροποποιήσει.

Ο άνθρωπος όμως δεν είναι κοινωνικό ον. Ένα τμήμα του βέβαια είναι κοινωνικό, γιατί ως άνθρωπος έχει και το ζωώδες μέσα του. Το να λέμε ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον δεν μας τιμά. Αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα είναι το πολιτικό του στοιχείο, το ότι δηλαδή ο άνθρωπος από την ίδια του τη φύση καλείται να δημιουργεί θετό δίκαιο, δηλαδή νόμους, οι οποίοι δεν είναι διαχρονικοί, ούτε διατοπικοί. Είναι νόμοι που τους φτιάχνει αυτός, για τον εαυτό του, για τον εκάστοτε χρόνο και τόπο. Και επειδή τους έχει φτιάξει ο ίδιος ο άνθρωπος, δεν είναι απαραβίαστοι, αλλά παραβιάσιμοι από οποιονδήποτε άλλον έρθει να τους αλλάξει, να τους τροποποιήσει, ή να τους καταργήσει.

Αυτή η διάσταση του ανθρώπου, η πολιτική, στενά συνδεδεμένη με την έλλογη φύση του, είναι που τον κάνει να ξεχωρίζει από το υπόλοιπο είδος των έμβιων όντων. Όντως, για να φτιάξει θετό δίκαιο, ο άνθρωπος οφείλει να έχει ένα άλλο, ιδιαίτερο μυαλό, το οποίο βεβαίως έχει ως δώρο από τη Φύση, ένα εξαιρετικό προνόμιο, χαρισμένο από μία επιλογή της Φύσης και όχι επειδή είμαστε ένα βιολογικό είδος εκλεκτό των Θεών. Κάποια στιγμή δηλαδή, η Φύση θέλησε, για τους δικούς της λόγους, να ενεργοποιήσει στον ανθρώπινο εγκέφαλο το κέντρο του Λόγου. Είμαστε έκτοτε όντα έλλογα, δηλαδή έχουμε μέσα μας τον λόγο και έχουμε τη δυνατότητα να εκδηλώσουμε λογικότητα –χωρίς κατ’ ανάγκη να είμαστε και λογικοί, εάν ήμασταν δεν θα ήταν ο κόσμος στα χάλια που έχει σήμερα. Είμαστε έλλογοι, δηλαδή έν-λογοι, και απλώς όταν κάποτε καταφέρνουμε να εκδηλώσουμε την λογικότητά μας, κάνουμε θαύματα. Όταν δεν την εκδηλώνουμε, κάνουμε αυτό που βλέπουμε γύρω μας αυτήν τη στιγμή.

Η επανεφεύρεση του Πολιτικού Ανθρώπου είναι το αίτημα και των δικών μας καιρών, καθώς είναι ένα αίτημα διαρκές. Σε κάθε εποχή που η ανθρωπότητα σηκώθηκε για να δημιουργήσει κάτι θετικό, μπήκε άμεσα το αίτημα του Πολιτικού Ανθρώπου, δηλαδή της ανώτερης διάστασης του ανθρώπου. Το είδαμε και στην Γαλλική Επανάσταση, το είδαμε και σε άλλες σπουδαίες στιγμές της Ιστορίας, όταν ο άνθρωπος μπόρεσε να ξαναγίνει ιστορικό υποκείμενο. Ήταν αυτός ο ανώτερος άνθρωπος, που μπορούσε και κινούσε τα πράγματα, αυτός που άλλαζε καταστάσεις, ήταν αυτός ο ανώτερος άνθρωπος, ο Πολιτικός, που έφερνε άλλα δεδομένα στη θέση των παλιών. Έκανε επαναστάσεις… Επαναστάσεις δεν κάνουνε οι μέλισσες, ούτε οι λύκοι, επαναστάσεις κάνουνε οι άνθρωποι.

Η πολιτική διάσταση του Ανθρώπου και η δυναμική επανεφεύρεσή της είναι η πρώτη και βασικότερη προβολή του Αρχαίου Κόσμου στο σήμερα. Ένα πρώτο αίτημα όσων θέλουν να αναβιώσουν την ελληνική διάσταση του Ανθρώπου, είναι η δέσμη τού να συμμετάσχουμε «στα κοινά» και να δουλέψουμε για τον Άνθρωπο. Όχι για τους εαυτούς μας, αλλά για την μεγάλη αξία που λέγεται Άνθρωπος: «εμείς οι άνθρωποι ορίζουμε την έννοια του ανθρώπου και ο ίδιος ορισμός ισχύει για όλους. Αυτό αποτελεί σαφή απόδειξη, ότι δεν υφίσταται καμμία διαφορά ως προς το είδος μεταξύ ανθρώπου και ανθρώπου… η λογική είναι κοινή σε όλους μας… και δεν υπάρχει άνθρωπος οποιασδήποτε φυλής, που εάν βεβαίως βρει τον κατάλληλο οδηγό, να μην μπορεί να φθάσει στην Αρετή» σχολιάζει σχετικά ο Κικέρων στο «De Legibus» (1. 28 – 31).

Υπάρχει μία έννοια, ξεχασμένη λίγο στις ημέρες μας, η οποία ονομάζεται «Ανθρωπισμός». Αυτή είναι μία ακόμα εφεύρεση των Ελλήνων, μεταδόθηκε απλώς στους Ρωμαίους και μεταφράστηκε από εκείνους ως «humanitas» - συμπληρωματική μάλιστα έννοια της «Virtus», δηλαδή της «Αρετής» και ορίζεται ως καλή προαίρεση προς τους άλλους ανθρώπους. Εφευρέτης του πρωτότυπου όρου ήταν ο Παναίτιος ο Ρόδιος. Η πρωτότυπη, η ελληνική λέξη απόδοσης του όρου χάθηκε, δεν γνωρίζουμε ποια ακριβώς λέξη χρησιμοποιούσαν οι Μέσοι Στωικοί, στους οποίους και ανήκε ο Παναίτιος, γνωρίζουμε όμως ότι εκείνοι που όρισαν πρώτοι τον άνθρωπο ως αυταξία, ως αξία που υποστηρίζεται από μόνη της, ήσαν οι Έλληνες. Οι Στωϊκοί ιδιαίτερα, δίδαξαν ότι όλοι οι άνθρωποι, λόγω της κοινής φύσης τους, ως «κοινής νοεράς φύσεως μέτοχοι», πρέπει να είναι αντικείμενα της συμπάθειας, του ενδιαφέροντος και της φιλίας του κάθε πολιτισμένου ανθρώπου.

ΟΡΓΑΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η δεύτερη διάσταση του Αρχαίου Κόσμου που μπορεί να προβληθεί δυναμικά στο παρόν της δικής μας ζωής είναι κοινωνικο-προσωπικό. Πρόκειται για εκείνο που λέμε Οργανικότητα και είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτά που έχουμε σήμερα μάθει στις οικογένειές μας, στα σχολεία μας και στους τόπους απασχόλησής μας: ότι δήθεν είμαστε μοναχικά άτομα, μέσα σ’ ένα εχθρικό περιβάλλον, άνθρωποι εντελώς αποκομμένοι από κάθε φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, που προσπαθούν απεγνωσμένα να απαλλοτριώσουν δικαιώματα, ή λίγη χαρά, λίγη ελευθερία, λίγο χώρο -ο οποίος είναι ξένος ως προς εμάς και προσπαθούμε «να τον πάρουμε», ώστε στοιχειωδώς να λειτουργήσουμε. Είμαστε δηλαδή απομονωμένα, εξατομικευμένα και άρριζα όντα, που κινούμαστε σ’ ένα περιβάλλον που κυμαίνεται μεν από εχθρικό μέχρι φιλικό, αλλά ωστόσο πάντοτε ξένο προς εμάς – γιατί έτσι μας μάθανε να το αντιλαμβανόμαστε. Αυτός είναι ο τρόπος που προσλαμβάνουμε σήμερα τον κόσμο.

Τα άρριζα άτομα, δηλαδή τα αποκομμένα από το υπόλοιπο περιβάλλον, τα άτομα που δεν υπάρχει συνέχειά τους και δεν υπάρχει παρελθόν τους, αποκτούν υπόσταση από τη στιγμή που γεννήθηκαν και παύει η υπόστασή τους αυτή από τη στιγμή που θα πεθάνουν. Για να ριζωθεί στο μυαλό των ανθρώπων αυτή η αντίληψη, η οποία αποτελεί το μεγάλο πρόβλημα σήμερα –εστιάζω πλέον σ’ αυτό– είναι γιατί λόγω της Θρησκείας που επικρατεί σήμερα πιστεύουμε, ή προσπαθούμε να πείσουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς, ότι έχουμε ατομική ψυχή.

Οι άλλοι άνθρωποι όμως, εκείνοι που πίστευαν αλλά και σήμερα πιστεύουν ότι είμαστε όλοι μια συμπύκνωση ενέργειας και ύλης, κομμάτια του Όλου κλπ, κατέχουν μιαν έννοια που κανένα σχολείο και καμία οικογένεια του δικού μας κόσμου δεν ξέρει για να μας τη μεταβιβάσει: την Οργανικότητα. Η Οργανικότητα όμως, ως έννοια, ήταν για τους προγόνους μας κάτι το δεδομένο. Ο άνθρωπος δεν ήταν άτομο, άρριζο και μέσα σε εισαγωγικά «ελεύθερο» (υπό την έννοια της αρνητικής ελευθερίας, δηλαδή να μην ανήκει πουθενά και να μην έχει βάση πουθενά), αντίθετα ανήκε εκ γενετής σ’ ένα συγκεκριμένο «σώμα», πολιτικό θα μπορούσαμε να πούμε, που ήτανε η πόλη του. Το τμήμα της ήτανε το γένος του. Έξω από αυτό το γένος και έξω από αυτήν την πόλη, ο άνθρωπος δεν υπήρχε, δεν μπορούσε να σταθεί. Αν αποκοβόταν ή διωχνόταν από εκεί, ήταν τίποτε περισσότερο από ένας ζωντανός νεκρός.

Ο άνθρωπος έβλεπε τον εαυτό του να υπάρχει μόνο μέσω εκείνου του οργανικού πολιτικού συνόλου, της πόλης του. Και όριζε την ευδαιμονία του μέσω της ευδαιμονίας αυτής ακριβώς της πόλης. Ήταν ελεύθερος όχι επειδή μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει, δηλαδή να δρα μέσα στην ασυδοσία - όπως ίσως σήμερα θα όριζε κάποιος την «ελευθερία». Ούτε βέβαια υπήρχε εκείνος ο χαζός έμμεσος ορισμός, ότι «η ελευθερία σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου» και τέτοια πράγματα. Ορισμός της ελευθερίας για τους προγόνους μας ήταν να υπακούς - σας ακούγεται παράξενο; - σε νόμους, οι οποίοι είναι αποτέλεσμα «ελευθέρων πολιτών ελευθέρας πόλεως». Ελευθερία ήταν το προνόμιο να υπακούς - σας ακούγεται παράξενο; - σε υγιείς πολιτικές καταστάσεις, δηλαδή σε μία συγκροτημένη Πολιτεία που να μπορεί να εγγυηθεί την τέλεια πολιτική σύνθεση αυτοδιάθεσης, ισονομίας, ευθύνης, ισηγορίας και παρρησίας.

Ακόμα και στην εξαιρετική θεολογία των Ελλήνων βλέπουμε ότι οι Θεοί, οι οποίοι είναι παντοδύναμοι και αυτοί έφτιαξαν τους νόμους του σύμπαντος, άπαξ και τους έφτιαξαν τους υπακούουν. Όπως και στην γήϊνη Πολιτεία, έτσι και στην ουράνια οι νόμοι (από το ρήμα «νέμω», δηλαδή αυτά που έχουν δοθεί ή απονεμηθεί κατ’ αναλογίαν) είναι πάνω από αυτούς, άπαξ και ψηφίστηκαν και τέθησαν σε ισχύ. Μπορούν να αλλάξουν, αλλά όσο είναι αναρτημένοι «στα ψηφίσματα», οι νόμοι δεν παραβιάζονται. Ο Σαρπηδών πεθαίνει την επόμενη ημέρα και ο Θεός Ζευς δεν μπορεί να τον σώσει. Δεν σώζει τον υιό του επειδή ακριβώς τηρεί τον νόμο, επειδή είναι Θεός και οφείλει να λειτουργεί ως τέτοιος.

ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!

Παρενθετικά, σ’ αυτό το σημείο, μια που μιλάμε για την ελευθερία, θα ήθελα να αναφερθώ στη Δημοκρατία, την οποία και αυτή εφηύραν οι πρόγονοί μας και την κατέθεσαν μάλιστα ως παρακαταθήκη στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Η Δημοκρατία ουσιαστικά επανεφευρέθηκε στους μεταχριστιανικούς αιώνες με τη Γαλλική Επανάσταση. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι έννοιες όπως «πατρίδα», «ελευθερία», «έθνος», «δημοκρατία», το 1750 λόγου χάρη δεν υπήρχαν καν στα μυαλά των ανθρώπων.

Η Δημοκρατία βασίζεται επάνω στο «κράτος» (εκ του «κρατώ», ήτοι κατέχω την δύναμη, κυβερνώ, κατευθύνω) - και όχι στην «αρχή» (οπότε θα είχαμε «δημαρχία») - του Δήμου, ο οποίος Δήμος είναι το σύνολο των ενεργών πολιτών. Άρα, για να υπάρξει Δημοκρατία πρέπει να υπάρξει Δήμος και για να υπάρξει Δήμος πρέπει να υπάρχουν ενεργοί πολίτες, και για να υπάρχουν ενεργοί πολίτες πρέπει να υπάρχει «Πόλις». Η «Πόλις» όμως δεν είναι κτίρια, δεν είναι «urbs», είναι μία πολύ συγκεκριμένη πολιτική οντότητα, εκείνη ακριβώς η οργανική διάσταση που έχει χαθεί σήμερα από την ανθρώπινη σύμπραξη και συμβίωση.

Όταν δεν έχουμε Πόλη, πώς έρχονται και μιλούν για Δημοκρατία αυτοί που μιλούν σήμερα γι’ αυτήν, κυρίως εκείνοι που τολμούν να μιλάνε στο όνομά της; Βέβαια, για να καλυφθεί αυτό το απέραντο κενό εφηύραν τα «δικαιώματα του ανθρώπου», τα «ατομικά δικαιώματα», που ναι μεν ακούγονται ωραία στο αυτί και μας έχουν εξασφαλίσει μεγάλα ποσοστά ελευθερίας, αλλά ουσιαστικά είναι μια παγίδα. Γιατί, ναι μεν μας δίνουν κάποιο ποσοστό ελευθερίας σήμερα, αλλά δεν είναι ζήτημα ατομικού προνομίου να είσαι ελεύθερος, να ευδαιμονείς, να μην σ’ ενοχλεί ο άλλος, να κινείσαι, να διαμορφώνεις… Δεν είναι θέμα ατομικής υπόθεσης αλλά συνολικής. Κανονικά θα έπρεπε να λέγονται «συνολικά δικαιώματα της ανθρωπότητας».

Αυτό που χάθηκε λοιπόν μέσα από τους αιώνες δεν είναι άλλο παρά η προαναφερθείσα Οργανικότητα. Η Δημοκρατία πρώτα από όλα είναι υποχρέωση. Υποχρέωση και ευθύνη προς το κάτω επίπεδο που είναι η ρίζα, και προς το επάνω που είναι η Πόλη. Γι’ αυτό οι πρόγονοί μας είχαν πολύ αυστηρές ποινές απέναντι σ’ εκείνους που διέστρεφαν ή εξέτρεπαν την Δημοκρατία. Σήμερα, ποιοι λένε ότι έχουμε Δημοκρατία; Μα, φυσικά, οι κρατούντες! Εμείς πάντως που δεν είμαστε κρατούντες, έχουμε κάθε δικαίωμα να λέμε ότι δεν έχουμε Δημοκρατία. Εκείνους που ενοχλούνται τους παραπέμπουμε στον Θουκυδίδη και στις από αυτόν οριζόμενες βασικές πολιτικές εξουσίες κάθε ελεύθερου Δήμου, δηλαδή να είναι αυτόνομος (που πάει να πει να καθορίζει ο ίδιος τους θεσμούς και τους νόμους του), αυτόδικος (να εκδικάζει τις υποθέσεις του με τα δικά του δικαστήρια) και αυτοτελής (να διαχειρίζεται ο ίδιος τα θέματα της πολιτικής ζωής).

Η ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΙΕΡΟ

Πάμε τώρα στην τρίτη διάσταση του Αρχαίου Κόσμου που μπορεί να προβληθεί δυναμικά στο παρόν της δικής μας ζωής. Εδώ υπάρχει πραγματικά μεγάλο κενό, γιατί στις ημέρες μας έχουμε χάσει πλήρως την έννοια της ιερότητας. Εκτός δηλαδή από την Οργανικότητα, έχουμε χάσει και την ιερότητα. Δεν έχουμε καμία πρόσβαση σε αυτήν.

Ας δούμε όμως πρώτα, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, τι είναι «ιερό». Η λέξη αρχίζει με ένα γιώτα (ι) που δασύνεται. Η δάσυνση του γιώτα οφείλεται στο ότι η ρίζα της λέξης είναι το «γερόν». Και ιερόν είναι όντως ό,τι είναι γερόν, αφού γερόν είναι ό,τι συνάδει και καταφάσκει δυναμικά τους νόμους της Φύσης. Δηλαδή «ιερόν» είναι μόνον ό,τι είναι σύμφωνο με τους φυσικούς νόμους, και καταφάσκει στη ζωή.

Ιερό δεν μπορεί να είναι κάτι το οποίο με τον οποιονδήποτε τρόπο εκφράζει άρνηση της ζωής. Ιερό δεν μπορεί να είναι ένα νεκρό σώμα, ούτε ένα νεκρό δέντρο. Ιερός δεν μπορεί επίσης να είναι ο θάνατος, αφού ο τελευταίος υπάρχει μόνο κατά παρακολούθηση του φαινομένου της ζωής. Ο θάνατος από μόνος του δεν είναι ιερός, όπως δεν μπορεί να είναι ιερή η αποσύνθεση.

Για τους προγόνους μας, η Φύση ήταν ιερή σε κάθε εκδήλωσή της, με διαφορετικούς ίσως βαθμούς ιερότητας, πάντως ολόκληρη η Φύση. Επειδή ακριβώς είναι Φύση, υπάγεται στους φυσικούς νόμους και γεννάει ζωή (ετυμολογείται άλλωστε εκ του ρήματος «φύω», δηλαδή αναπτύσσω, γεννώ, παράγω). Η αντίληψη μιας κενής από ιερό Φύσης οδηγεί, μεταξύ άλλων, στο τρομακτικό αποτέλεσμα του άδειου ναού. Ο ναός πρέπει να είναι γεμάτος από εικόνες, λουλούδια, αφιερώματα, μυρωδιές, μία φύση σε οργασμό, μία παλλόμενη πραγματικότητα. Οι ναοί αυτών που θεώρησαν άδεια τη Φύση είναι άδεια κουτιά και αυτό είναι η λογική κατάληξη μίας ολόκληρης συμπεριφοράς απέναντι στην Φύση. Αν ο άνθρωπος έχει μάθει να τα βλέπει όλα αυτά κενά από ιερότητα, τότε μιλάμε για μιαν άλλη συμπεριφορά απέναντι στα πράγματα. Όταν από την άλλη τα χρίσουμε ιερά, τότε ομοίως μιλάμε για μία αντίθεση στάση.

ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ

Φτάνω τώρα στην τέταρτη διάσταση του Αρχαίου Κόσμου που μπορεί να προβληθεί δυναμικά στο παρόν της δικής μας ζωής και αφορά την προσωπική σφαίρα, αφού έχει να κάνει με μία κοσμοθέαση αξιοπρέπειας και ελευθερίας. Στις δικές μας ημέρες, για κάποιον λόγο πολύ συγκεκριμένο η κυρίαρχη κατάσταση έχει βαλθεί να μπολιάζει στον άνθρωπο την αίσθηση μιας υποτιθέμενης ασήμαντότητάς του. Για να σε ελέγξω δηλαδή, σε κατεβάζω πολύ χαμηλά, ώστε εσύ, με πλήρη συνείδηση της υποτιθέμενης ασημαντότητάς σου, να μην μπορείς να ζητήσει και να διεκδικήσεις πολλά πράγματα.

Υπάρχει στον μεταχριστιανικό κόσμο μία ογκώδης σύγχυση, διόλου τυχαία, αντίθετα θα έλεγα σκόπιμη και μεθοδευμένη, μεταξύ της έννοιας της «σεμνότητας» –που για τους προγόνους μας είναι μία από τις αρετές– και της «ταπεινότητας». Συγχέει ο σύγχρονος άνθρωπος τον σεμνό άνθρωπο με τον ταπεινό. Δηλαδή ένας άνθρωπος που τολμάει να πει «εγώ είμαι άξιος μουσικός», γιατί όντως είναι, κινδυνεύει να κατηγορηθεί ότι έχει δήθεν «καβαλήσει το καλάμι», ότι είναι αλαζόνας, κ.ο.κ.

Ο άνθρωπος οφείλει να έχει πρωτίστως το γνώθι σαυτόν, και σε αυτό καμμία φιλοσοφική συνταγή δεν λέει ότι πρέπει να κοιτάζει προς τα κάτω. Το γνώθι σαυτόν δεν σημαίνει αντίληψη μηδενικού ή σκλάβου. Είναι αλαζόνας κάποιος μόνον όταν προσπαθεί «να φανεί» σε πράγματα που δεν είναι σημαντικός. Αυτή η επιβεβλημένη ταπεινότητα είναι εκείνη που δημιουργεί, πέρα από έναν υποκριτικό κόσμο, και έναν άτακτο κόσμο ανθρώπων οι οποίοι δεν έχουν μάθει να σέβονται τις ιεραρχήσεις, γιατί πρωτίστως δεν έχουν μάθει να σέβονται τους εαυτούς τους. Όταν όλα αξίζουν όλα, τότε τίποτε δεν αξίζει τίποτε. Πού είναι η διάκριση; Πού είναι η αξία; Ποια η έννοια της Δικαιοσύνης (που διόλου τυχαία ετυμολογείται από το ρήμα «δείκνυμι», δηλαδή φέρω στο φως, επιδεικνύω, φανερώνω); Ο καθένας έχει ευθύνη γι’ αυτό που είναι. Πρέπει να ξέρουμε ανά πάσα στιγμή τι κοστίζουμε, ποιοι είμαστε, σε ποιο ύψος είμαστε στον κάθε τομέα. Πρέπει να έχουμε πλήρη ευθύνη τόσο για το κάθε όσο και για το εκάστοτε επίπεδό μας.

ΑΡΕΤΕΣ, ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΥΔΑΙΟΤΗΤΕΣ

Οι πρόγονοί μας, εκτός από όλα τα άλλα, είχαν εφεύρει και την έννοια «Αρετή». Τι είναι Αρετή; Είναι τα θεία μεγέθη, τα χαρακτηριστικά που έχουν οι Θεοί, όταν αυτά κατεβαίνουν στο ανθρώπινο επίπεδο, για αυτό άλλωστε και η λέξη ετυμολογείται από το «αραρίσκω», δηλαδή αρμόζω, ταιριάζω. Για παράδειγμα, συλλαμβάνεις ως φιλόσοφος ότι στο Σύμπαν υπάρχει κάτι που λέγεται Δικαιοσύνη. Όταν αυτό κατέλθει στα ανθρώπινα πράγματα, τότε απλώς έχεις να κάνεις με την ανθρώπινη Δικαιοσύνη. Όχι με το ευκαιριακό και ελαστικό «δίκαιο» των δικαστηρίων και των δικαστών, αλλά με την άκαμπτη Δικαιοσύνη που αποτελεί Αρετή. Αυτή η ακαμψία της άλλωστε, αλλά και η δυνατότητά της να επιδέχεται λογικού ορισμού, είναι που κάνει την Αρετή διδακτή και μη απωλεστέα άπαξ και κατακτηθεί.

Σήμερα η Αρετή, σε κάθε μορφή της, έχει χαθεί και το κενό έχει καλυφθεί με κατακλυσμό συναισθήματος. Έχετε παρατηρήσει πώς δουλεύουν όλοι αυτοί που ενδιαφέρονται πολύ να μας ελέγξουν; Πολιτικοί, παπάδες, διαφημιστές και κάθε άλλος όμοιός τους δουλεύει κυρίως με το συναίσθημα. Όλοι αυτοί αναφέρονται σε συναισθήματα, ποτέ σε Αρετές. Η αγάπη, το μίσος, η ζήλεια, κ.ο.κ. είναι συναισθήματα, άτακτες ροές της ανθρώπινης ψυχής, φυσικά μη λογικές και άρα ασταθείς. Για να γίνω πιο κατανοητός, αγαπάω σήμερα κάποιον και μετά μού ξινίζει και τον μισώ. Είναι ένα ασταθές συναίσθημα η αγάπη, όπως άλλωστε είναι και το αντίθετό της. Όταν όμως έχω Φιλότητα, ή Ευσυναλλαξία, ή Χρηστότητα απέναντι στον συνάνθρωπο, τότε θα είμαι άτιμος απέναντι στον ίδιο μου τον εαυτό, εάν θα αρχίζω ξαφνικά να λειτουργώ αντίθετα απέναντί του. Οι σύγχρονοι εξουσιαστές τι κάνουν; Υπερτονίζουν το συναίσθημα, κάνουν τον άνθρωπο υπερσυναισθηματικό, τού πατάνε κουμπιά με την προπαγάνδα και τον ελέγχουν απόλυτα. Αν όμως υπήρχε μία προβολή του αρχαίου κόσμου στις μέρες μας και είχαμε μάθει να κινούμαστε βάσει του δικού τους συστήματος, του συστήματος των Αρετών, τα κουμπιά αυτά θα ήταν νεκρά, δεν θα ανταποκρίνονταν σε τίποτε.

Το σύστημα των Αρετών είναι ακλόνητο και διαχρονικό σύστημα, είναι κώδικας. Να λοιπόν άλλη μία εκκρεμότητα που πρέπει να απασχολήσει όσους θέλουν να προβάλλουν το ελληνικό πνεύμα στο τώρα. Μιλάνε πολλοί σήμερα για «κρίση αξιών», αλλά κανείς δεν μπορεί να απαριθμήσει τις αξίες που υποτίθεται ότι έχει αυτός ο σημερινός κόσμος. Ένας κόσμος γεμάτος από «αξύνετους» ανθρώπους, όπως θα τους περιέγραφε ο Ηράκλειτος (εννοώντας εκείνους που δεν διδάσκονται τίποτε από την καθημερινή τους εμπειρία και δεν συλλαμβάνουν τα νοήματα των πραγμάτων, ζώντας ουσιαστικά σε βαθύ λήθαργο και σε μία ψεύτικη πραγματικότητα).

Εν κατακλείδι, η διαχρονική σύγκρουση στους κόλπους της ανθρωπότητας δεν είναι παρά η σύγκρουση μεταξύ ποιοτικών και χυδαίων ανθρώπων. Προφανώς, οι τέσσερις διαστάσεις του Αρχαίου Κόσμου που ήδη εξετάσαμε ως ικανές να προβληθούν δυναμικά στο παρόν της δικής μας ζωής, μπορούν να κερδίσουν μία ακόμα μάχη για λογαριασμό των πρώτων.

Βλάσης Ρασσιάς

Σημ: Το παραπάνω κείμενο αποτελεί τμήμα διάλεξης του Βλάση Ρασσιά, που δόθηκε προ μηνών στην Λευκωσία, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ομίλου Φίλων Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού «Έλευσις». Πηγή: http://www.rassias.gr/1072.html

Κυριακή 24 Φεβρουαρίου 2008

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ

(«The revolutionary pleasure of thinking for yourself», See Sharp Press, 1992)

Αυτοί που έχουν συμφέρον νομιμοποιημένο από το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο, συνεχώς μάς παρουσιάζουν πλαστές επιλογές, επιλογές δηλαδή μέσα από τις οποίες μπορούν να διατηρήσουν την εξουσία τους (ψήφισε δημοκρατικούς, ψήφισε ρεπουμπλικάνους - πάντως ψήφισε). Συνεχώς μας ζητούν να επιλέξουμε μια πλευρά σε ψεύτικες συγκρούσεις. Κυβερνήσεις, εταιρείες, πολιτικά κόμματα και προπαγανδιστές κάθε είδους μας παρουσιάζουν επιλογές που δεν είναι αληθινές επιλογές. Μας δίνεται η ψευδαίσθηση της επιλογής, όσο όμως οι έχοντες την εξουσία ελέγχουν το ποιες θα είναι αυτές οι επιλογές («επιλογές» τις οποίες αντιλαμβανόμαστε ως τις μόνες εναλλακτικές), θα ελέγχουν επίσης και το αποτέλεσμα των «αποφάσεων» μας.

Οι νεοηθικολόγοι αρέσκονται να λένε σε εμάς που ζούμε στην Δύση ότι πρέπει να «κάνουμε θυσίες», ότι «εκμεταλλευόμαστε» τα πεινασμένα παιδιά του Τρίτου Κόσμου. Η επιλογή που μας δίνεται είναι ανάμεσα σ' έναν θυσιαστικό αλτρουϊσμό ή σ' έναν στενό ατομισμό (οι φιλανθρωπικοί οργανισμοί εξαργυρώνουν την ενοχή που προέρχεται απ' αυτούς ακριβώς τους συλλογισμούς). Ναι, ζώντας στην πλούσια, σπάταλη Δύση πράγματι εκμεταλλευόμαστε τους φτωχούς του Τρίτου Κόσμου - αλλά όχι προσωπικά, όχι εσκεμμένα. Μπορούμε να κάνουμε κάποιες αλλαγές στη ζωή μας, μποϋκοτάζ, θυσίες, αλλά το αποτέλεσμα είναι οριακό. Κατανοούμε την πλαστή σύγκρουση που μας παρουσιάζεται όταν διαπιστώσουμε ότι κάτω από το παγκόσμιο κοινωνικοοικονομικό σύστημα εμείς, ως άτομα, βρισκόμαστε κλειδωμένοι στο ρόλο του «εκμεταλλευτή» ακριβώς όπως οι άλλοι είναι κλειδωμένοι στο ρόλο του «εκμεταλλευόμενου». Έχουμε έναν ρόλο και πολύ μικρή δύναμη να τον αλλάξουμε, τουλάχιστον ατομικά. Γι' αυτόν λοιπόν τον λόγο απορρίπτουμε την πλαστή επιλογή ανάμεσα στο «θυσία ή εγωισμός», με το να ζητάμε την καταστροφή του παγκόσμιου κοινωνικού συστήματος, του οποίου η ύπαρξη μας επιβάλλει αυτή την επιλογή. Ψευτοδιορθώνοντας το σύστημα, ή προσφέροντας συμβολικές θυσίες, ή ζητώντας «λιγότερο εγωϊσμό», απλώς δεν κάνουμε τίποτα. Οι φιλανθρωπίες και οι αναμορφωτές δεν πηγαίνουν ποτέ πέρα από τις πλαστές επιλογές τύπου «θυσία ή εγωϊσμός» - αλλά αν είναι να επέλθει μια αληθινή κοινωνική πρόοδος πρέπει όλοι εμείς να πάμε πέρα απ' αυτές.

Αυτοί που έχουν την εξουσία, συνεχώς χρησιμοποιούν τέτοιες παραποιήσεις για να μας αποπροσανατολίσουν και να μας αποδυναμώσουν. Διαδίδοντας μύθους όπως «αν όλοι μοιράσουμε τα πάντα δεν θα υπάρχουν αρκετά για όλους» προσπαθούν να αρνηθούν την ύπαρξη κάθε αληθινής επιλογής και να κρύψουν από εμάς το γεγονός ότι οι υλικές προϋποθέσεις για την κοινωνική επανάσταση ήδη υπάρχουν.

Κάθε διαδρομή προς την απομυθοποίηση του εαυτού μας, πρέπει να αποφύγει το δίδυμο τέλμα της απολυταρχίας και του κυνισμού.

Η απολυταρχία εκφράζει την ολοκληρωτική αποδοχή ή άρνηση του συνόλου των συστατικών συγκεκριμένων ιδεολογιών, ή τελικά κάθε συνόλου ιδεών ή εννοιών. Ένας οπαδός της απολυταρχίας δεν μπορεί να διακρίνει καμιά άλλη επιλογή εκτός από την πλήρη αποδοχή ή άρνηση. Βλέπει τα πράγματα καθαρά σαν σωστό ή λάθος. Περιπλανιέται ανάμεσα στα ράφια του ιδεολογικού σουπερμάρκετ ψάχνοντας για το ιδανικό εμπόρευμα, και το αγοράζει έτοιμο, κονσέρβα. Αλλά το ιδεολογικό σουπερμάρκετ - όπως κάθε σουπερμάρκετ - είναι χρήσιμο μόνο για πλιάτσικο. Είναι πιο πρακτικό για μας να μετακινούμαστε ανάμεσα στα ράφια, να σκίζουμε τα πακέτα, να παίρνουμε ότι δείχνει αυθεντικό και χρήσιμο και να πετάμε τα υπόλοιπα.

Ο κυνισμός αποτελεί αντίδραση σ' ένα κόσμο που κυριαρχείται από την ιδεολογία και την «ηθικότητα». Αντιμέτωπος με αλληλοσυγκρουόμενες ιδεολογίες, ο κυνικός λέει «χολέρα και στα δυό σας τα σπίτια να πέσει». Ο κυνικός είναι τόσο καταναλωτής όσο και ο απολυταρχικός, αλλά επίσης έχει εγκαταλείψει την σκέψη ότι υπάρχει ελπίδα να βρεθεί το ιδανικό εμπόρευμα.

Η διαδικασία της συνθετικής σκέψης είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία πρόσθεσης και τροποποίησης του τρέχοντος σώματος της προσωπικής θεωρίας καθώς και της επίλυσης των αντιθέσεων ανάμεσα στις νέες σκέψεις και τις αντιλήψεις των προηγούμενων πεποιθήσεων. Η τελική σύνθεση είναι κάτι περισσότερο από το σύνολο των μερών της.

Η συνθετική αυτή μέθοδος κατασκευής μιας θεωρίας είναι αντίθετη της εκλεκτικής μεθόδου στην οποία κάποιος συλλέγει σε μια κουρελιασμένη τσάντα τα αγαπημένα του κομματάκια από τις αγαπημένες του ιδεολογίες χωρίς ποτέ ν' αντιμετωπίζει τις επακόλουθες αντιθέσεις. Σύγχρονα παραδείγματα περιλαμβάνουν τον «αναρχο - καπιταλισμό», «χριστιανό - μαρξισμό», και τον φιλελευθερισμό γενικώς.

Εάν έχουμε διαρκώς συνείδηση του πώς θέλουμε να ζούμε, μπορούμε κριτικά να οικειοποιηθούμε στοιχεία από οτιδήποτε: ιδεολογίες, πολιτισμικές κριτικές, τεχνοκράτες, κοινωνιολογικές μελέτες, ακόμα και μυστικισμό (αν και τα ενδιαφέροντα στοιχεία πιθανώς να είναι λίγα). Όλα τα σκουπίδια του παλιού κόσμου μπορούν να ελεγχθούν για χρήσιμα υλικά από αυτούς που επιθυμούν να τον ξαναφτιάξουν.

Η φύση της σύγχρονης κοινωνίας, ενωμένης παγκόσμια μέσω του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος της, καθιστά αναγκαία μια προσωπική θεωρία η οποία να ασκεί κριτική σε κάθε υπαρκτή μορφή κοινωνικοοικονομικής κυριαρχίας (τόσο στον εταιρικό καπιταλισμό του «ελεύθερου» κόσμου όσο και στον κρατικό καπιταλισμό του σύγχρονου κόσμου) όπως και σε κάθε μορφή αποξένωσης (σεξουαλική πείνα, καταναγκαστική συμμετοχή στην κούρσα των ποντικών για την επιβίωση κλπ). Μ' άλλα λόγια χρειαζόμαστε μια κριτική στο σύνολο της καθημερινής ύπαρξης από την οπτική της ολότητας των επιθυμιών μας.

Αντίθετοι σ' αυτό το πρόγραμμα είναι όλοι οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες, παπάδες και γκουρού, πολεοδόμοι και αστυνομικοί, αναμορφωτές και λενινιστές, κεντρικές επιτροπές και λογοκριτές, μάνατζερ εταιρειών και καραγκιόζηδες των συνδικάτων, άρρενες υπερ-αρσενικοί και ιδεόπληκτες φεμινίστριες, ιδιοκτήτες γης και οικο-καπιταλιστές, οι οποίοι εργάζονται για να υποτάξουν τις ατομικές μας επιθυμίες σ' αυτή την χυδαία αφαίρεση: «το κοινό καλό» του οποίου αυτοί είναι οι υποτιθέμενοι φύλακες.

Όλοι αυτοί είναι οι δυνάμεις του παλιού κόσμου - αφεντικά, παπάδες και άλλοι αλήτες που έχουν να χάσουν κάτι αν οι άνθρωποι επεκτείνουν το παιχνίδι της επανοικειοποίησης του πνεύματος τους στην διεκδίκηση της ύπαρξης τους.

Πηγή: http://politikokafeneio-com.anatolikos.net/anarxia/eaftos31104.htm

Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2008

Ratgeb: ΤΟ ΓΕΡΑΣΜΑ ΩΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Μέσα από την κάθε μία από τις κινήσεις μας - κινήσεις μηχανοποιημένες, επαναλαμβανόμενες, διαχωρισμένες η μία από την άλλη - ο χρόνος κατατεμαχίζεται και, κομμάτι με κομμάτι, μας ξεριζώνει από τους εαυτούς μας.

Και αυτοί οι νεκροί χρόνοι αναπαράγονται και συσσωρεύονται, εργαζόμενοι και κάνοντάς μας να εργαζόμαστε για την αναπαραγωγή και την συσσώρευση εμπορευμάτων.

Το γέρασμα σήμερα δεν είναι άλλο τίποτα από την αύξηση των νεκρών χρόνων, του χρόνου όπου σπαταλιέται η ζωή.

Γι’ αυτόν τον λόγο δεν υπάρχουν πια ούτε νέοι ούτε γέροι, αλλά μόνον άτομα λιγότερο ή περισσότερο ζωντανά.

Οι εχθροί μας είναι αυτοί που νομίζουν και κάνουν να νομίζεται ότι η ολοκληρωτική αλλαγή είναι αδύνατη, είναι οι νεκροί που μας κυβερνούν και οι νεκροί που κυβερνιούνται.

Ratgeb: «Από την Άγρια Απεργία στην Γενικευμένη Αυτοδιεύθυνση»

Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2008

Νίκος Εγγονόπουλος: ΜΠΟΛΙΒΑΡ, ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ

ΦΑΣΜΑ ΘΗΣΕΩΣ ΕΝ ΟΠΛΟΙΣ ΚΑΘΟΡΑΝ,
ΠΡΟΑΥΤΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΦΕΡΟΜΕΝΟΝ

(απόσπασμα)

Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους,
για τους γενναίους, τους δυνατούς,
Αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα,
τα γενναία, τα δυνατά,
Γι' αυτούς η απόλυτη υποταγή κάθε στοιχείου, η σιγή,
γι' αυτούς τα δάκρυα, γι' αυτούς οι φάροι,
κι οι κλάδοι ελιάς, και τα φανάρια
Όπου χοροπηδούνε με το λίκνισμα των καραβιών και
γράφουνε στους σκοτεινούς ορίζοντες των λιμανιών,
Γι' αυτούς είναι τ' άδεια βαρέλια που σωριαστήκανε στο
πιο στενό, πάλι του λιμανιού, σοκάκι,
Γι' αυτούς οι κουλούρες τ' άσπρα σκοινιά, κι οι αλυσίδες,
οι άγκυρες, τ' άλλα μανόμετρα,
Μέσα στην εκνευριστικιάν οσμή του πετρελαίου,
Για ν' αρματώσουνε καράβι, ν' ανοιχτούν, να φύγουνε,
Όμοιοι με τραμ που ξεκινάει, άδειο κι ολόφωτο μέσ' στη
νυχτερινή γαλήνη των μπαχτσέδων,
Μ' ένα σκοπό του ταξειδιού: προς τ' άστρα...

...Σαν μιλάς, φοβεροί σεισμοί ρημάζουνε το παν,
Από τις επιβλητικές ερημιές της Παταγονίας
μέχρι τα πολύχρωμα νησιά,
Ηφαίστεια ξεπετιούνται στο Περού και ξερνάνε
στα ουράνια την οργή τους,
Σειούνται τα χώματα παντού και τρίζουν
τα εικονίσματα στην Καστοριά,
Τη σιωπηλή πόλη κοντά στη λίμνη.
Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας...

...Μπολιβάρ! Είσαι του Ρήγα Φερραίου παιδί,
Του Αντωνίου Οικονόμου ― που τόσο άδικα τον σφάξαν ―
και του Πασβαντζόγλου αδελφός,
Τ' όνειρο του μεγάλου Μαξιμιλιανού ντε Ρομπεσπιέρ
ξαναζεί στο μέτωπό σου.
Είσαι ο ελευθερωτής της Νότιας Αμερικής.
Δεν ξέρω ποια συγγένεια σε συνέδεε, αν είτανε απόγονός σου
ο άλλος μεγάλος Αμερικανός, από το Μοντεβίντεο αυτός,
Ένα μονάχα είναι γνωστό, πως είμαι ο γυιος σου.

Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2008

Σαιν Ζυστ (Louis Antoine Leon de Saint Just,25 Αυγούστου 1767 – 28 Ιουλίου 1794)

Λουϊ Αντουάν Λεόν ντε Σαιν Ζυστ (Louis Antoine Leon de Saint Just,25 Αυγούστου 1767 – 28 Ιουλίου 1794)

Ποιητής και συγγραφέας, ένας από τους ηγέτες του κόμματος των «Ορεινών» Ιακωβίνων και αχώριστος φίλος του Ροβεσπιέρου, υπήρξε ο δεύτερος σε μέγεθος επαναστάτης της Γαλλικής Επανάστασης και αυτό παρά το πολύ νεαρό της ηλικίας του, ενσαρκώνοντας ό,τι πιο αγνό είχαν να επιδείξουν οι τότε, πιεστικά συγκρουσιακοί, καιροί. Η σύντομη πολιτική και επαναστατική σταδιοδρομία του χαρακτηρίστηκε κυρίως από την άρνησή του να καταφεύγει σε ελιγμούς και «τακτικές» υποχωρήσεις, καθώς και από την επιμονή του στην διαρκή δράση, αφού για εκείνον οι επαναστατικές θεωρίες αξιολογούνται σωστά μόνον από το εάν είναι δυνατόν ή όχι να εφαρμοστούν στην πράξη: «αυτοί που κάνουν επαναστάσεις στον κόσμο, αυτοί που θέλουν να κάνουν το καλό, δεν πρέπει να αναπαύονται παρά μόνο μέσα στον τάφο».

Ο Σαιν Ζυστ γεννήθηκε στο Nτεσίζ (Decize) του Nivernais από μικροαστική οικογένεια με πατέρα στρατιωτικό. Σε ηλικία 10 ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, και μεγάλωσε κοντά στην μητέρα του και τις δύο αδελφές του. Σπούδασε στο κολέγιο του Σαιν Nικολά της Σουασόν, από όπου αποφοίτησε το 1875. Tην νύκτα της 8ης Σεπτεμβρίου 1786, ο μόλις 19χρονος Σαιν Zυστ έφυγε από το σπίτι του μετα από μία ερωτική απογοήτευση, παίρνοντας μαζί και τα ασημικά της μητέρας του. Η απόδρασή του αυτή προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της χήρας μητέρας του, που τον έστειλε στο Παρίσι και μετά στην Ρεμς με προορισμό να σπουδάσει νομικά, αφού πρώτα είχε πετύχει με δικαστική απόφαση να τον έχει περιορισμένο «κατ’ οίκον» με δικαίωμα εξόδου μόνο για τις ανάγκες των σπουδών του. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση, ο Σαιν Ζυστ ήταν μόνο 22 ετών και είχε μόλις εκδώσει την τολμηρή ποιητική του συλλογή «Organt» (την οποία κάποιοι θεώρησαν «πορνογραφική» και «αντιχριστιανική»). Παρά το νεαρό της ηλικίας του (χρειάστηκε μάλιστα να πλαστογραφήσει τα πιστοποιητικά γέννησής του για να δείξει κατάλληλη ηλικία ώστε να εκλεγεί στην συνέλευση εκλεκτόρων της περιοχής του και μετά σε θέση αξιωματικού της Εθνοφρουράς του Aisne), ο Σαιν Ζυστ αναδείχθηκε σε έναν αφοσιωμένο, δραστήριο, πιστό στην φιλία, ευφυή και, κυρίως, τολμηρό πολιτικό άνδρα, θαυμαστή των αρχαίων Στωϊκών και ιδίως του τυραννοκτόνου Βρούτου και του Κάτωνος του Νεότερου: «Σύντομα τα φωτισμένα έθνη θα δικάσουν όλους αυτούς που έως τώρα τα κυβερνούσαν. Οι βασιλιάδες θα καταφύγουν στην έρημο, συντροφιά με τα άγρια θηρία που τους μοιάζουν και η Φύση θα ανακτήσει τα δικαιώματά της», διακήρυσσε στις 24 Απριλίου 1793, στον περίφημο λόγο του, αποσπάσματα του οποίου παραθέτουμε παρακάτω.

Επιβλητικός ως παρουσία στον χώρο των επαναστατών (με όμορφο πρόσωπο, δυνατή και μελαγχολική έκφραση, βλέμμα σταθερό και διαπεραστικό και μαύρα μακριά μαλλιά), αυστηρός με τους ανθρώπους («αν και αγαπούσε τον λαό, δεν κολάκευε τις αδυναμίες του… αλλά ήθελε να του προσφέρει άνεση, κάνοντάς τον αξιοπρεπή και σοβαρό») και αφοσιωμένος στον Ροβεσπιέρο («εκείνο που τον είχε τραβήξει κοντά στον Ροβεσπιέρο, ήταν η φήμη του για τον αδιάφθορο και ακέραιο χαρακτήρα του, η αυστηρή ζωή του και οι ιδέες του που συμφωνούσαν απολύτως με τις δικές του», γράφει ο Μινιέ), ζητούσε την εγκαθίδρυση μίας αυθεντικής Δημοκρατίας, η οποία να στηρίζεται στην ισόποση διανομή των αγαθών, την πνευματική εξύψωση των πλατιών λαϊκών μαζών αλλά κυρίως στην Αρετή: «εκείνοι που πρόκειται να κυβερνούν την Δημοκρατία, θα πρέπει να είναι υποδείγματα Αρετής και τιμιότητας», τόνιζε.

Το 1791 εξέδωσε το δημοφιλέστατο «Πνεύμα της Επανάστασης» («L’ Esprit de la Revolution») και από τα τέλη του 1792 συνδέθηκε με την Λέσχη των Ιακωβίνων, της οποίας πολύ σύντομα έγινε ηγετικό στέλεχος. Πεπεισμένος ότι η Επανάσταση θα επιζούσε μόνο εάν η Εθνοσυνέλευση συγκέντρωνε στα χέρια της όλες τις εξουσίες, στην δίκη του βασιλιά Λουδοβίκου υποστήριξε την καταδίκη του σε θάνατο, δίχως προσφυγή στον λαό («το να δικάσουμε ως πολίτη έναν τύραννο θα κινήσει την απορία των μεταγενέστερων», «καθήκον μας είναι λιγότερο να τον κρίνουμε και περισσότερο να τον καταδικάσουμε» και «οι επαναστάσεις αρχίζουν από εκεί που τελειώνουν οι τύραννοι») και δεν είχε ενδοιασμό στο να προτείνει την χρήση βίας για την εξουδετέρωση των αντιδραστικών, οι οποίοι εξαιτίας αυτού τον απεκάλεσαν «άγγελο του θανάτου». Η εφεύρεση και επικόλληση αυτού του τίτλου ήταν όμως πέρα για πέρα κακόβουλη και δεν έχει την ελάχιστη βαρύτητα πέραν μίας αντανάκλασης του τρόμου που ενέπνεε (και πολύ καλά έκανε) στα αντεπαναστατικά και αντιδραστικά στοιχεία. Άλλωστε ο Σαιν Ζυστ υπήρξε αποφασιστικά σκληρός και αμείλικτος μόνο στις περιπτώσεις που αυτά τα στοιχεία απειλούσαν ξεκάθαρα το πολιτικό πρόγραμμα των Ιακωβίνων, ενώ αντίθετα στην περιφέρεια του Κάτω Ρήνου σταμάτησε ο ίδιος προσωπικά τις υπερβολές του τοπικού «δημόσιου κατήγορου του Επαναστατικού Δικαστηρίου» Σνάϊντερ, τον συνέλαβε και τον έστειλε κατηγορούμενο στο Παρίσι, όπου και καρατομήθηκε.

Ο Σαιν Ζυστ, που διατηρούσε δεσμό με την νεότερη αδελφή του Φίλιππου Λεμπά, Ενριέττα, η οποία μέχρι που πέθανε αρνήθηκε να αποτάξει τους ροβεσπιερικούς, εισηγήθηκε μεταρρυθμίσεις («σε καιρούς αλλαγών, ό,τι δεν είναι νέο είναι ολέθριο»), που επέτρεπαν τον έλεγχο των νομαρχιακών και δημοτικών συμβουλίων από την Επανάσταση και στις 24 Μαϊου 1793 υπερασπίστηκε στην Συμβατική την άνευ πληθυσμιακού ορίου δικαιοδοσία των Δήμων. Ως μέλος της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας από τις 10 Ιουλίου 1793, ο Σαιν Ζυστ πέτυχε την υπακοή όλων των συλλογικών οργάνων στις δικές της εντολές και υπό την πίεση της ακροαριστερής συνθηματολογίας των οπαδών του Εμπέρ, άρχισε να ετοιμάζει την κατάθεση μίας ουτοπίας λιτότητας και αφοσίωσης με πρότυπο την Αρχαία Σπάρτη και εισηγήθηκε τα περίφημα «Διατάγματα Βεντόζ» («Decrets de Ventose», Φεβρουάριος και Μάρτιος 1974) με τα οποία η Επανάσταση δρομολόγησε την διανομή στους φτωχούς πατριώτες των δημευθέντων αγαθών των εχθρών της: «η ιδιοκτησία εκείνων που αποδείχθηκαν εχθροί της επανάστασης δημεύεται προς όφελος της Δημοκρατίας».

Στις 10 Οκτωβρίου 1793 ο Σαιν Ζυστ κατέθεσε στην Συμβατική εκ μέρους της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας την περίφημη αναφορά του «Για την Επαναστατική Κυβέρνηση». Παρά το νεαρό της ηλικίας του κατόρθωσε να κατανοήσει σε βάθος τις έννοιες της Αρετής και της Χρηστότητας, ενδεικτικό είναι μάλιστα, ότι όταν ζητούσε την σύλληψη του Νταντών, είχε τελειώσει την αγόρευσή του με την φράση «πρέπει να μάθουμε να είμαστε μετριόφρονες. Το μεγαλύτερο αγαθό είναι η χρηστότητα που δεν φαίνεται». Σχεδίαζε να αποσύρει από την κυκλοφορία το χαρτονόμισμα, να καταστήσει το κράτος κληρονόμο όσων πέθαιναν χωρίς κοντινούς συγγενείς και, όμοια με την λυκούργεια περίοδο της αρχαίας Σπάρτης, να καταργήσει το δικαίωμα γραφής διαθηκών και να υποχρεώσει τους πολίτες να λογοδοτούν ανά έτος για την διαχείριση της περιουσίας τους. Ήθελε επίσης να ενισχύσει τα σχολεία με εισοδήματα από τα εθνικά κτήματα και πίστευε ότι κάθε παιδί ανήκει πρωτίστως στην πατρίδα, συνεπώς εκπόνησε ένας σχέδιο για κοινή και δημόσια εκπαίδευση, με πρότυπο την περίφημη «Αγωγή» των αρχαίων Λακεδαιμονίων. Στις ημιτελείς σημειώσεις του «Για τους Θεσμούς της Δημοκρατίας», που βρέθηκαν μετά τον θάνατό του, ο Σαιν Ζυστ έγραφε:

«Τα παιδιά θα ανήκουν στις μητέρες τους μέχρι την ηλικία των 5 ετών, αρκεί όμως αυτές να τα θηλάζουν οι ίδιες. Μετά από αυτήν την ηλικία θα ανήκουν διά βίου στην Δημοκρατία… Το παιδί, όπως και ο πολίτης στον οποίο θα εξελιχθεί, ανήκουν στην πατρίδα, συνεπώς κρίνεται απαραίτητη μία κοινή διαπαιδαγώγησή τους. Τα παιδιά θα πρέπει να μεγαλώνουν μαθαίνοντας να αγαπούν την σιωπή και τον σεβασμό για τους καλούς ομιλητές. Θα πρέπει να εξασκούνται στην λακωνική ομιλία… και να εθίζονται στις απλές αλήθειες... Τα παιδιά θα εκπαιδεύονται με έξοδα της Πολιτείας από την ηλικία των 5 ετών έως την ηλικία των 16. Από 5 έως 10 θα μαθαίνουν να διαβάζουν, να γράφουν και να κολυμπούν. Δεν θα επιτρέπεται σε κανέναν να κτυπήσει παιδί. Τα παιδιά θα διδάσκονται πρώτα τι είναι καλό και μετά θα αφήνονται στην διαμόρφωση της Φύσης. Όσοι κτυπούν παιδιά θα τιμωρούνται. Τα παιδιά θα τρώνε όλα μαζί, ένα πλήρες διαιτολόγιο βασισμένο σε βολβούς, φρούτα, λαχανικά, γάλα, τυρί και ψωμί. Οι δάσκαλοι των παιδιών σε αυτή την ηλικία θα πρέπει να μην είναι νεότεροι των 60 ετών… Η εκπαίδευση των παιδιών ηλικίας από 10 έως 16 θα είναι στρατιωτική και αγροτική» και «ο Γαλλικός λαός αναγνωρίζει την ύπαρξη του Υπερτάτου Όντος και την αθανασία των ψυχών. Η πρώτη ημέρα του κάθε μήνα θα είναι αφιερωμένη στο Αιώνιο. Θυμίαμα θα καίει ημέρα και νύχτα στους Ναούς και θα φροντίζεται εκ περιτροπής σε 24ωρη βάση από άνδρες που έχουν φθάσει στην ηλικία των 60. Οι Ναοί δεν θα κλείνουν ποτέ. Ο Γαλλικός λαός αφιερώνει τα αγαθά του και τα παιδιά του στο Αιώνιο. Οι αθάνατες ψυχές όλων εκείνων που έχουν πεθάνει για την πατρίδα, που έχουν θητεύσει ως αγαθοί πολίτες, που έχουν τιμήσει τους πατέρες και τις μητέρες τους και ποτέ δεν τους έχουν εγκαταλείψει, βρίσκονται στην αγκαλιά του Αιωνίου. Την πρώτη ημέρα του μήνα Ζερμινάλ (του μήνα της σποράς, 21 Μαρτίου – 19 Απριλίου) η Δημοκρατία θα τιμά την Θεότητα, την Φύση και τον Λαό. Την πρώτη ημέρα του μήνα Φλορεάλ (του μήνα της άνθισης, 20 Απριλίου – 19 Μαϊου) θα τιμά την Θεότητα, τον Έρωτα και τον Συζυγικό Δεσμό… Και κάθε χρονιά, σε αυτή την πρώτη ημέρα του Φλορεάλ, τα μέλη της κάθε κοινότητας θα διαλέγουν μεταξύ τους, μέσα στον Ναό τους, έναν νέο, ευκατάστατο, ενάρετο και αρτιμελή άνδρα, ηλικίας μεταξύ 21 και 30 ετών, ο οποίος με την σειρά του θα διαλέγει ως σύζυγο μία φτωχή κοπέλα, σε αιώνια ανάμνηση της ισονομίας των ανθρώπων» (όπως παρατίθεται στο «Readings in European History» του J. H. Robinson, τόμος 2, σελ. 451 - 454)

Πολεμώντας και ο ίδιος, αναδιοργάνωσε τις στρατιές στο μέτωπο του Βορρά και έθεσε στους στρατηγούς το δίλημμα «νίκη ή δίκη για προδοσία», κατόρθωσε δε τον Ιούνιο του 1794 να καταλάβει το Βέλγιο. Κλήθηκε από τον Ροβεσπιέρο να επιστρέψει στο Παρίσι, καθώς ο τελευταίος έβλεπε να διογκώνεται η αντίδραση κατά της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας και να μεθοδεύεται η ανατροπή της. Ο Σαιν Ζυστ πρότεινε ακόμα αυστηρότερη αντιμετώπιση των αντεπαναστατών, δίχως όμως να μπορέσει να αποτρέψει την συνομωσία τους. Συνελήφθη μαζί με τον Ροβεσπιέρο και τους άλλους ομοϊδεάτες τους στις 27 Ιουλίου 1794 (9η Θερμιδόρ, του έτους 2), καθώς προσπαθούσε να διαβάσει στην Εθνοσυνέλευση αναφορά για τους εντοπισμένους προδότες και την επόμενη ημέρα, φορώντας χειροπέδες βάδισε μόνος του προς την λαιμητόμο δίπλα στον μισοπεθαμένο Ροβεσπιέρο, επιδεικτικά ήρεμος και γαλήνιος, προκαλώντας δέος στους δήμιους και στο συγκεντρωμένο πλήθος, στο οποίο δήλωσε με υπερηφάνεια: «Δεν είναι τίποτε αυτή η σκόνη που αποτελεί το σώμα μου και τώρα σας μιλάει. Αυτήν λοιπόν τη σκόνη μόνο μπορείτε να βλάψετε και να θανατώσετε, σάς έχω αφαιρέσει όμως κάθε δυνατότητα να ληστέψετε την ελεύθερη ζωή που εγώ ο ίδιος χάρισα στον πραγματικό εαυτό μου στους αιώνες και στους ουρανούς» (Πάλμερ, σελ. 367, 380). Ήταν μόλις 26 ετών. Το σώμα του ρίχτηκε στον ίδιο ασβεστόλακκο του νεκροταφείου του Errancis που εξαφάνισε και τα άλλα σώματα των καρατομημένων ροβεσπιερικών.

(Από το βιβλίο του Βλάση Ρασσιά «Λαιμητόμος Αρετή. Ροβεσπιέρος – Σαιν Ζυστ – Κουτόν», εκδόσεις «Ανοιχτή Πόλη», Αθήνα, 2007).

Το κείμενο αντλήθηκε από: http://www.rassias.gr/REVOL003.html

Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου 2008

Ο Φραντσέσκο Φερρέρ και το «Σύγχρονο Σχολείο»

Φραντσέσκο Φερρέρ (Francescο Ferrer i Guardia, 10 Ιανουαρίου 1859 – 12 Οκτωβρίου 1909)

Καταλανός αναρχικός και ριζοσπάστης παιδαγωγός, εμπνευστής και εισηγητής του λεγόμενου «Σύγχρονου Σχολείου» («La Escuela Moderna»).

Γεννήθηκε στην μικρή καταλανική πόλη Alella, κοντά στην Βαρκελώνη, από γονείς πιστούς καθολικούς, αλλά πριν καν ενηλικιωθεί ήταν ήδη αφοσιωμένος δημοκράτης και οπαδός του ελεύθερου πνεύματος χάρη στην επιρροή ενός ελευθερόφρονα θείου του. Για την δράση του δίπλα στον ριζοσπάστη δημοκρατικό ηγέτη Manuel Ruiz Zorilla, εξορίστηκε το 1885 στο Παρίσι μαζί με την σύζυγό του Τερέζα Σανμαρτί (Therese Sanmarti) και τις τρεις θυγατέρες τους (Trinidad, Paz και Sol), κερδίζοντας τον επιούσιο με παράδοση μαθημάτων ισπανικής. Εκεί ήλθε σε επαφή με Γάλλους ριζοσπάστες, αλλά και εξόριστους αναρχικούς και σοσιαλιστές συμπατριώτες του, μυήθηκε στον γαλλικό τεκτονισμό της «Μεγάλης Ανατολής» και συμμετείχε στην 2η Διεθνή.

Το 1899 πήρε διαζύγιο από την Τερέζα (που είχε φύγει στην Ουκρανία με έναν ρώσο αριστοκράτη, παίροντας μαζί της και την μικρή Σολ) και μετά από λίγο νυμφεύθηκε με πολιτικό γάμο την εύπορη παριζιάνα δασκάλα Λεοπολδίνη Μπονάρ (Leopoldine Bonnard, ένθερμη οπαδό της ελεύθερης σκέψης), ενώ μία επίσης εύπορη και ελευθερόφρων μαθήτριά του (η Jeanne Ernestine Meunie) που πέθανε ξαφνικά τον Μάρτιο του 1901 του κληροδότησε ένα εκατομμύριο χρυσά φράγκα ως βοήθεια για να ανοίξει μη-θρησκευτικά προοδευτικά σχολεία στην Ισπανία. Μέχρι τότε, όλα τα σχολεία της Ισπανίας βρίσκονταν στα χέρια των θεοκρατών της Καθολικής Εκκλησίας και συστηματικά έσπειραν στην μία γενιά μετά την άλλη την χριστιανική μισαλλοδοξία, την κλειστότητα του πνεύματος, τον υποβιβασμό των γυναικών και τον βαθύ φόβο απέναντι σε κάθε κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό.

Σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση πλέον ο Φερρέρ επέστρεψε το 1901 στην πατρίδα του και στις 8 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους άνοιξε το πρώτο «Σύγχρονο Σχολείο» («La Escuela Moderna»), διδάσκοντας σε μικρούς μαθητές και των δύο φύλων ριζοσπαστικές κοινωνικές αξίες. Η διδασκαλία ήταν απολύτως κοσμική και λογική, ενώ από τα χρησιμοποιούμενα σχολικά βιβλία είχαν αφαιρεθεί όλες οι αναφορές στον Χριστιανισμό. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα 34 σχολεία της Καταλωνίας με συνολικά περισσότερους από 1.000 μαθητές είχαν υιοθετήσει το σύστημα του Φερρέρ, ενώ άλλα 80 είχαν αρχίσει να χρησιμοποιούν τα σχολικά βιβλία του «Σύγχρονου Σχολείου».

Από τα τέλη του 1905 ο Φερρέρ άρχισε να συζεί με την κατά 22 χρόνια νε?τερή του δασκάλα του «Σύγχρονου Σχολείου» Σολεδάδ Βιλλαφράνκα (Soledad Villafranca) και στις 12 Απριλίου 1906, ημέρα η οποία συνέπιπτε με την «Μεγάλη Παρασκευή» των χριστιανών, τόλμησε να διοργανώσει στην Βερκελώνη μία μεγάλη διαδήλωση υπέρ του κοσμικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, προκαλώντας ακόμα περισσότερο τους θεοκράτες και τους συντηρητικούς πολιτικούς υπηρέτες τους.

Η ανατρεπτική εκπαιδευτική δράση του Φερρέρ, που είχε κυριολεκτικά αναστατώσει την Εκκλησία και τους συντηρητικούς πολιτικούς αφού ουσιαστικά είχε προκαλέσει την επανάσταση μέσα στα μυαλά των μικρών παιδιών της πατρίδας του, τερματίστηκε με άτιμο τρόπο στις 4 Ιουνίου 1906, όταν οι αρχές τον συνέλαβαν με πρόφαση ότι ήταν ύποπτος για συμμετοχή στην βομβιστική απόπειρα του αναρχικού Ματθαίου Μοράλ (Mateu Morral, υπάλληλου του Φερρέρ) κατά της ζωής του βασιλιά Αλφόνσου του 13ου στις 31 Μαϊου 1906. Όπως ήταν φυσικό, κατά την διάρκεια της 12μηνης προφυλάκισής του στις φυλακές Carcel Modelo της Μαδρίτης, το «Σύγχρονο Σχολείο» χρεωκόπησε και υποχρεώθηκε να κλείσει.

Ο Φερρέρ απελευθερώθηκε από τις φυλακές στις 12 Ιουνίου 1907 λόγω παντελούς έλλειψης στοιχείων που να μπορούν να στηρίξουν μία εναντίον του κατηγορία, επέστρεψε στο Παρίσι, ταξίδεψε από εκεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και ίδρυσε την «Διεθνή Λίγκα για την Ορθολογική Εκπαίδευση των παιδιών» («Ligue Internationale pour l’ Education Rationnelle de l’ Enfance» με τον Ανατόλ Φρανς ως επίτιμο πρόεδρο) και συνέγραψε στις αρχές του καλοκαιριού του 1908 την ιστορία του «Σύγχρονου Σχολείου» με τίτλο «Οι καταγωγές και τα ιδανικά του Σύγχρονου Σχολείου», η οποία μετά τον θάνατό του μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον γνωστό ελευθερόφρονα συγγραφέα Joseph McCabe και εκδόθηκε το 1913 από τον εκδοτικό οίκο «Knickerbocker Press». Σε μία εποχή που ο αναλφαβητισμός στην Ισπανία μάστιζε τους 3 στους 5 ανθρώπους, ο Φερρέρ πρότεινε στο βιβλίο του αυτό την από κοινού δημόσια εκπαίδευση αγοριών και κοριτσιών, πλούσιων και φτωχών, με βάση τον ορθολογισμό και με κύριο στόχο της την εκ ριζών καταπολέμηση των προκαταλήψεων, των δεισιδαιμονιών και των εθίμων που διαιωνίζουν την πνευματική καθυστέρηση.

Το 1908 άρχισε επίσης να εκδίδει το περιοδικό «Ανανεωμένο Σχολείο» («L’ Ecole Renovee») με σκοπό την αναταλλαγή ιδεών μεταξύ των προοδευτικών εκπαιδευτικών των διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών και διατήρησε την έκδοση του δελτίου του «Σύγχρονου Σχολείου» («Boletin de la Escuela Moderna de Barcelona»), συνειδητοποίησε όμως πολύ σύντομα ότι δεν μπορούσε να επηρεάσει εξ αποστάσεως την εκπαιδευτική κατάσταση της πατρίδας του και τελικά επέστρεψε στην Καταλωνία.

Τον Ιούλιο του 1909, αντιστεκόμενος στην υποχρεωτική στρατολόγηση για την διατήρηση του Μορόκου στην επικράτεια του ισπανικού θρόνου, ο λαός της Βαρκελώνης κήρυξε γενική απεργία και εξεγέρθηκε υπό την καθοδήγηση των αναρχικών, σε αυτό που έμεινε στην Ιστορία ως «Τραγική Εβδομάδα» («La Semana Tragica»), καίγοντας 80 εκκλησίες, ανατινάζοντας σιδηροδρομικές γραμμές και επιτιθέμενος σε στρατόπεδα. Αρκετοί στρατιώτες πέρασαν με το μέρος των εξεγερμένων έπειτα από την άρνησή τους να πυροβολήσουν ενάντια στον λαό και ο πανικός διογκώθηκε στις τάξεις των βασιλοφρόνων και των θεοκρατών, μέχρι που τελικά η εξέγερση πνίγηκε στο αίμα από νέα στρατεύματα που έσπασαν τα οδοφράγματα, κατέλαβαν την Βαρκελώνη και άφησαν στους δρόμους της 600 τουλάχιστον νεκρούς.

Κατά την διαρκεια της εξέγερσης, ένας υψηλόβαθμος κληρικός είχε στοχοποιήσει τον Φερρέρ και το έργο του, δηλώνοντας ότι «για να αποκατασταθεί η ηρεμία και να επιστρέψει η Ισπανία στον Ιησού Χριστό πρέπει να τσακιστούν οι ανατρεπτικοί των άθεων σχολείων». Στα πλαίσια λοιπόν του στρατιωτικού νόμου που είχε κηρυχθεί στις 28 Ιουλίου κατά την διάρκεια της των ταραχών, ο Φερρέρ συνελήφθη για μία ακόμη φορά στα τέλη του Σεπτεμβρίου ως δήθεν υπαίτιος της μεγάλης εξέγερσης των αναρχικών εργατών, παρόλο που τότε αποδεδειγμένα απουσίαζε από την Βαρκελώνη. Στην παρωδία δίκης που ακολούθησε, οι στρατοδίκες απαγόρευσαν σε όλους τους μάρτυρες υπεράσπισης να καταθέσουν, ενώ απέσπασαν με εκβιασμό διάφορες ψευδείς εναντίον του καταθέσεις από συλληφθέντες στα επεισόδια, στους οποίους είχαν υποσχεθεί αθώωση.

Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Φερρέρ καταδικάστηκε σε θάνατο και, παρά το τεράστιο ανά την Ευρώπη κίνημα συμπαράστασης στο πρόσωπό του με διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις (ακόμα και στην Θεσσαλονίκη με μαζική κοινή διαδήλωση της σοσιαλιστικής Φεντερσιόν και των τεκτόνων), τουφεκίστηκε τελικά στις 13 Οκτωβρίου 1909 στο προαύλιο της φυλακής του φρουρίου Montjuich Fortress της Βαρκελώνης. Λίγο αργότερα, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς εκείνους που ξεπάστρεψαν έναν ακόμα μεγάλο κίνδυνο για τον Χριστιανισμό, ο πάπας Πίος ο 10ος έστειλε δώρο στον κατήγορο του στρατοδικείου που καταδίκασε τον Φερρέρ ένα σπαθί με χρυσή λαβή και εγχάρακτους τους «ιερούς» χαιρετισμούς του.

Την τελευταία νύκτα της ζωής του ο Φερρέρ είχε γράψει στον τοίχο της φυλακής του: «Όταν ο θεός τους πάψει να λατρεύεται και οι εργολάβοι του πάψουν να υπηρετούνται, θα ζήσουμε επιτέλους όλοι ως σύντοφοι με αλληλοσεβασμό και αγάπη». Τα πρώτα χρόνια που ακολούθησαν την άδικη θανάτωσή του, αρκετοί ομοϊδεάτες του ίδρυσαν στις Η.Π.Α. διάφορα εκπαιδευτήρια κατά τα πρότυπα του «Σύγχρονου Σχολείου» (τα περισσότερα των οποίων όμως δεν άντεξαν να δουν την δεκαετία του 1930), ενώ ακόμα και σήμερα η μνήμη του παραμένει ιερή και ο αγώνας του παραδειγματικός για όλους τους αντιφασίστες και αντιχριστιανούς αγωνιστές για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τον διαφωτισμό και την ελευθερία.

Βιβλία του Φερρέρ:

Ferrer F., «The origin and ideals of the modern school», London, 1913

Τσε: ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΤΗΡΙΟ ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΦΙΝΤΕΛ


Φιντέλ,

Αυτή τη στιγμή θυμάμαι πολλά πράγματα-όταν σε γνώρισα στο σπίτι της Μαρίας-Αντωνίας, όταν μου πρότεινες να σε ακολουθήσω, την ένταση της προετοιμασίας. Μια μέρα ήρθαν και μας ρώτησαν ποιος θα έπρεπε να ειδοποιηθεί σε περίπτωση θανάτου μας. Τότε η συνειδητοποιήσαμε την πιθανότητα αυτή. Αργότερα μάθαμε ότι ήταν αλήθεια, ότι σε μια επανάσταση νικά κανείς ή πεθαίνει (αν είναι πραγματική). Πολλοί σύντροφοι έπεσαν στην πορεία προς τη νίκη.

Σήμερα τα πάντα έχουν ένα λιγότερο δραματικό τόνο, επειδή είμαστε πιο ώριμοι, αλλά το γεγονός επαναλαμβάνεται. Αισθάνομαι ότι έχω κάνει το καθήκον μου προς την Κουβανέζικη επανάσταση, στο έδαφός της, και αποχαιρετώ εσένα, τους συντρόφου, το λαό σου ο οποίος είναι τώρα δικός μου.

Παραιτήθηκα επίσημα από τις θέσεις μου στην ηγεσία του κόμματος, το πόστο μου σαν υπουργός, το βαθμό μου σα διοικητής και την υπηκοότητά μου. Δεν έχω κανένα πια δεσμό νομικά με την Κούβα. Οι μόνοι δεσμοί που έχω είναι άλλης φύσεως-αυτοί που δεν σπάνε όπως οι διορισμοί σε πόστα.

Ανασκοπώντας τη ζωή μου, πιστεύω ότι δούλευα με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για να εδραιώσω την επαναστατική κατάκτηση. Το μόνο μου σοβαρό λάθος ήταν το ότι δεν σου έδειξα αρκετή εμπιστοσύνη απ' τις πρώτες στιγμές στη Σιέρα Μαέστρα και το ότι δεν κατάλαβα αρκετά γρήγορα τις ηγετικές και επαναστατικές σου ικανότητες. Έζησα υπέροχες στιγμές δίπλα σου και αισθάνομαι την τιμή να ανήκω στους ανθρώπους σου στις λαμπρές μα λυπημένες μέρες της κρίσης της Καραϊβικής. Λίγοι πολιτικοί είναι στις μέρες μας τόσο λαμπροί όσο εσύ. Είμαι επίσης περήφανος που σε ακολούθησα χωρίς δισταγμό, που ταυτίστηκα με τον τρόπο που σκέφτεσαι και που εκτιμάς τους κινδύνους.

Άλλα έθνη του κόσμου χρειάζονται τις ταπεινές μου προσπάθειες συμπαράστασης. Μπορώ να κάνω αυτό που εσύ δεν μπορείς λόγω της ευθύνης σου στην αρχηγία της Κούβας, και έφτασε ο καιρός να αποχωριστούμε.

Πρέπει να ξέρεις ότι αυτό το κάνω με ανάμεικτα συναισθήματα. Αφήνω εδώ την πιο αγνή μου ελπίδα σαν χτίστης και σαν αγαπημένος αυτών που λατρεύω. Και αφήνω τους ανθρώπους που με δέχτηκαν σα γιο. Αυτό πληγώνει ένα μέρος της ψυχής μου. Μεταφέρω στα πεδία των νέων μαχών την πίστη ότι με δίδαξες, το επαναστατικό πνεύμα του λαού μου, το αίσθημα της εκπλήρωσης ενός απ' τα πιο ιερά καθήκοντα: να πολεμάς όπου και να είσαι τον ιμπεριαλισμό. Αυτό είναι μια πηγή δύναμης και ακόμη, γιατρεύει τις βαθύτερες πληγές.

Δηλώνω για άλλη μια φορά ότι απαλλάσσω την Κούβα από κάθε ευθύνη, εκτός απ' αυτή που προέρχεται απ' το παράδειγμά της. Αν ο θάνατος με βρει κάτω από άλλους ουρανούς, η τελευταία μου σκέψη θα είναι γι αυτό το λαό και ειδικά για σένα.

Είμαι ευγνώμων για τη διδασκαλία και το παράδειγμά σου, στο οποίο θα προσπαθήσω να σταθώ πιστός μέχρι τις τελικές συνέπειες των πράξεών μου. Πάντα ταυτιζόμουν με την εξωτερική πολιτική της επανάστασής μας, όπως και συνεχίζω. Όπου κι αν βρίσκομαι, θα αισθάνομαι την ευθύνη του να είσαι Κουβανός επαναστάτης και σαν τέτοιος θα συμπεριφέρομαι. Δεν λυπάμαι που δεν άφησα τίποτα υλικό στη γυναίκα και τα παιδιά μου. Είμαι ευτυχισμένος που έγινε έτσι. Δε ζητώ τίποτα γι αυτούς γιατί το κράτος θα φροντίσει να έχουν αρκετά για να ζήσουν και να μορφωθούν. Θα είχα πολλά να πω σ' εσένα και το λαό μας, αλλά αισθάνομαι ότι είναι άχρηστα. Οι λέξεις δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό που θα ήθελα και δεν υπάρχει λόγος να ξοδεύω σελίδες.

Πάντα μπροστά για τη νίκη!

Πατρίδα ή θάνατος!

Σε αγκαλιάζω με όλο τον επαναστατικό μου ζήλο.

Πάνος Τζαβέλας: Ο ΚΥΡ-ΠΑΝΤΕΛΗΣ


Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή
έχεις κατάστημα κάπου στη γη
πουλάς εμπόρευμα, βγάζεις λεφτά
πολλά λεφτά, πολλά λεφτά
τις Κυριακές πρωί στην εκκλησιά
σταυροκοπιέσε στην παναγιά

Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή
έχεις και σύζυγο, κόρη, παιδί
μοντέρνα έπιπλα, έγχρωμη tv,
τρως τροφή πνευματική.
Μακρυά από κόμματα μην βρεις μπελά,
“Πατρίς, θρησκεία και φαμελιά”

Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή
τι κι αν πεθαίνουνε πάνω στη γη
χιλιάδες άνθρωποι, χωρίς ψωμί,
μαύροι, λευκοί ή κίτρινοι.
Ο γιός σου μοναχά να ‘ναι καλά
ν’ αφήσεις τ’ όνομα και τον παρά.

Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή
σκεύρωσες, σάπισες στο μαγαζί
τη νιότη ξόδεψες και την ορμή
για τη δραχμή, για το πετσί
δίπλα σου τ’ όνειρο, η ζωή και το φως
μα εσύ στο κουφάρι σου κλεισμένος εντός.

Ξέρεις πως δώσανε κυρ-Παντελή
άλλοι τα νιάτα τους και τη ζωή
να γίνει τ’ όνειρο φέτα ψωμί
να φας και ‘ συ κυρ-Παντελή;
Κι εσύ τι έδωσες κυρ-Παντελή;
πες μας τι έκανες σ’ αυτή τη γη;
πες μας τί άφησες κληρονομιά
που να εμπνέει τη νέα γενιά;

Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή
έντρομε, άβουλε συ φασουλή
βρώμισες τ’ όνειρο και την ψυχή
άδειο πετσί χωρίς ψωμί.

Έντιμοι άνθρωποι, νέα γενιά
θάψτε τους έντιμους μες στα σπαρτά
κι αυτούς που φτιάξανε τον Παντελή
σκουλήκι άχρηστο σ’ αυτή τη γη!

Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2008

Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος: ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

«Αν δεν είχαμε να εκπληρώσουμε ένα καθήκον μεγάλης σπουδαιότητας, αν όλη μας η ανησυχία ήταν να ιδρύσουμε ένα κόμμα ή να δημιουργήσουμε μια νέα αριστοκρατία, ίσως να είχαμε πιστέψει, όπως υποστήριξαν κάποιοι συγγραφείς, περισσότερο αδαείς παρά κακοήθεις, ότι το σχέδιο της Γαλλικής Επανάστασης θα βρισκόταν γραμμένο στα έργα του Τάκιτου και του Μακιαβέλι. Ίσως να είχαμε αναζητήσει τα καθήκοντα των αντιπροσώπων του λαού στην Ιστορία του Αυγούστου, του Τιβέριου ή του Βεσπασιανού, ή ακόμη σε αυτήν ορισμένων γάλλων νομοθετών. Γιατί οι τύραννοι είναι ουσιαστικά ίδιοι, διαφέροντας μόνο στις αποχρώσεις της δολιότητας και της απανθρωπιάς.

Εμείς όμως από τη μεριά μας ερχόμαστε να κάνουμε όλον τον κόσμο συμμέτοχο στα πολιτικά μυστικά σας, με σκοπό όλοι οι φίλοι της χώρας να μπορούν να ενωθούν με τη φωνή της Λογικής και του Κοινού Συμφέροντος, και το γαλλικό έθνος και οι αντιπρόσωποί του να γίνονται σεβαστοί σε όλα τα έθνη που λαμβάνουν γνώση των πραγματικών τους αρχών. Και οι μηχανορράφοι, που πάντα αναζητούν να υποσκελίσουν άλλους μηχανορράφους, να μπορούν να κρίνονται από την κοινή γνώμη με βάση καθορισμένες και ξεκάθαρες αρχές.

Κάθε προληπτικό μέτρο πρέπει να χρησιμοποιηθεί νωρίς για να τοποθετήσει τα συμφέροντα της Ελευθερίας στα χέρια της Αλήθειας, η οποία είναι αιώνια, παρά σε αυτά των ανθρώπων που αλλάζουν, έτσι ώστε εάν η κυβέρνηση ξεχάσει τα συμφέροντα του λαού ή πέσει στα χέρια διεφθαρμένων ανδρών, σύμφωνα με τη φυσική πορεία των πραγμάτων, το φως των αναγνωρισμένων αρχών να αποκαλύψει τις προδοσίες τους και κάθε νέα κλίκα να γνωρίζει τον σίγουρο θάνατό της και μόνο στη σκέψη ενός εγκλήματος.

Είναι ευτυχισμένος ο λαός που πετυχαίνει αυτόν τον σκοπό. Γιατί, όποιες και αν είναι οι ραδιουργίες που εξυφαίνονται ενάντια στην ελευθερία του, τι επινοητικότητα επιδεικνύει η κοινή λογική όταν πρόκειται για την εγγύηση της ελευθερίας!

Ποια θα είναι η κατάληξη της επανάστασής μας; Η γαλήνια απόλαυση της Ελευθερίας και της Ισότητας. Η βασιλεία αυτής της αιώνιας Δικαιοσύνης, οι νόμοι της οποίας είναι χαραγμένοι όχι σε μάρμαρο ή πέτρα αλλά στις καρδιές των ανθρώπων, ακόμη και στην καρδιά του σκλάβου που τους έχει ξεχάσει και σε αυτήν του τύραννου που τους απαρνιέται.

Επιθυμούμε μία τάξη πραγμάτων όπου όλα τα ταπεινά και απάνθρωπα πάθη θα είναι αλυσοδεμένα, όλα τα αγαθοποιά και γενναιόδωρα πάθη αφυπνισμένα από τους νόμους. Μία τάξη πραγμάτων όπου η φιλοδοξία θα συντηρείται μόνον από την επιθυμία να αξίζει κάποιος τη δόξα και να υπηρετεί τη χώρα του, όπου οι διακρίσεις θα αναπτύσσονται εκτός του συστήματος της Ισότητας, όπου ο πολίτης θα υπακούει στην εξουσία του δικαστή, ο δικαστής θα υπακούει σε εκείνη του λαού και ο λαός θα διέπεται από αγάπη για Δικαιοσύνη. Μία τάξη πραγμάτων όπου η χώρα θα διασφαλίζει την άνεση του κάθε ατόμου και όπου κάθε άτομο θα υπερηφανεύεται για την ευημερία και την δόξα της πατρίδας του, όπου η κάθε ψυχή θα ενισχύεται από την ελεύθερη ροή των δημοκρατικών αισθημάτων και από την αναγκαιότητά τού να αξίζει την εκτίμηση ενός σπουδαίου λαού, όπου οι τέχνες θα χρησιμεύουν για να διακοσμήσουν αυτή την Ελευθερία που τους δίνει αξία και στήριξη, και το εμπόριο θα είναι πηγή δημόσιου πλούτου και όχι μόνο η συγκέντρωση απέραντου πλούτου από λίγα άτομα.

Επιθυμούμε στην πατρίδα μας η Ηθική να αντικαταστήσει την έπαρση, η Εντιμότητα την ατιμία, οι Αξίες τα έθιμα, τα Καθήκοντα τους καλούς τρόπους, η αυτοκρατορία της Λογικής την τυραννία της υψηλής κοινωνίας, η περιφρόνηση της ανηθικότητας την περιφρόνηση της ατυχίας, η Υπερηφάνεια την θρασύτητα, η Μεγαλοψυχία την ματαιοδοξία, η Φιλοδοξία την φιλοχρηματία, οι αγαθοί άνθρωποι την καλή παρέα, η Ποιότητα την ραδιουργία, η Ευφυΐα το πνεύμα, η Αλήθεια την φανταχτερή επίδειξη, τα θέλγητρα της Ευδαιμονίας την πλήξη του αισθησιασμού, το μεγαλείο του ανθρώπου την μικρότητα του μεγαλείου, ένας λαός μεγαλόψυχος, ισχυρός και ευτυχισμένος έναν λαό αφελή, επιπόλαιο και μίζερο. Με μια λέξη, επιθυμούμε όλες τις αρετές και τα θαύματα της δημοκρατίας στην θέση όλων των ανηθικοτήτων και των παραλογισμών της μοναρχίας.

Επιθυμούμε, με μια λέξη, να εκπληρώσουμε τις προθέσεις της Φύσης και το πεπρωμένο του ανθρώπου, να πραγματοποιήσουμε τις υποσχέσεις της Φιλοσοφίας και να απαλλάξουμε την οικονομία από μια μακρά βασιλεία εγκλήματος και τυραννίας. Αυτή η Γαλλία, κάποτε επιφανής μεταξύ των σκλαβωμένων εθνών, μπορεί επισκιάζοντας τη δόξα όλων των ελεύθερων χωρών που υπήρξαν ποτέ να γίνει υπόδειγμα για τα έθνη, τρόμος για τους καταπιεστές, παρηγοριά για τους καταπιεσμένους, ένα στολίδι του σύμπαντος. Και σφραγίζοντας το έργο μας με το αίμα μας ίσως μπορέσουμε τουλάχιστον να γίνουμε μάρτυρες της αυγής της λαμπρής ημέρας της παγκόσμιας ευτυχίας. Αυτή είναι η φιλοδοξία μας, αυτός είναι ο σκοπός των προσπαθειών μας...»

Κόλιν Γουώρντ (Colin Ward, 1924 -)

O Κόλιν Γουώρντ (γεννήθηκε το 1924) είναι μία ξεχωριστή μορφή της σύγχρονης ελευθεριακής κουλτούρας: η προσοχή του είναι διαρκώς στραμμένη περισσότερο σε «προβλήματα που ενώνουν τους ανθρώπους, όπως η ανάγκη της κατοικίας, της διατροφής και η παραγωγή των αγαθών και των υπηρεσιών», παρά «στα μεγάλα φιλοσοφικά προβλήματα που απασχολούν πολλούς άλλους, όπως η φύση και ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης». Αυτή η ενασχόληση τον έχει κάνει γνωστό σε ένα κοινό ετερογενές και πολύ ευρύτερο από το σύνηθες κοινό των πολιτικών ομάδων της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Ο Άγγλος αναρχικός, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάπτυξη μέσα στην κοινωνία των κοινοτικών στοιχείων της συνεργασίας, της αλληλοβοήθειας, της «αυτονομίας», των «δομικών» μεταβολών που επιτελούνται στην πολιτική σφαίρα, επαναφέρει και αναπροσαρμόζει στην κοινωνία της εποχής του την ανάλυση που είχε χαρακτηρίσει μεγάλο μέρος των έργων του Κροπότκιν, του οποίου ο Γουώρντ υπήρξε ένας από τους πιο προσεχτικούς και πιο καταρτισμένους σύγχρονους αναγνώστες. Αυτό που τον διαφοροποιεί από τον Κροπότκιν είναι μια μικρότερη αισιοδοξία για το ρόλο της επιστήμης και μια μικρότερη πίστη στην αναγκαιότητα, στη δυνατότητα και στην επιθυμία ακόμα μιας πολιτικής μεταβολής επαναστατικού τύπου: «Η τελική μάχη -υπογραμμίζει ο Γουώρντ - δεν υπάρχει. Yπάρχει μόνο μια σειρά αγώνων σε πολλά μέτωπα». Στην πραγματικότητα, «ελευθερία και εξουσία βρίσκονται πάντοτε σε αγώνα μεταξύ τους», γι' αυτό είναι αναγκαίο να σκεφτούμε μια «ιδέα της ελευθερίας και του ρόλου του αναρχισμού διαφορετική από εκείνη που παραπέμπει όλες τις λύσεις στην έλευση μιας υποθετικής ελεύθερης κοινωνίας»…

…Σε όσους ασκούν κριτική στην ελευθεριακή εναλλακτική λύση, ο Γουώρντ αντιτείνει ότι «από τη στιγμή που υπάρχει μια κοινή ανάγκη, τα άτομα είναι σε θέση, με τον αυτοσχεδιασμό, με την εμπειρία τους, ακόμα και με τα λάθη τους, να δημιουργήσουν τις συνθήκες για τη συστηματική ικανοποίησή της· και ότι η τάξη που εξασφαλίζεται με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ πιο ανθεκτική και λειτουργική από κάθε άλλη που επιβάλλεται από μια εξωτερική εξουσία». Η αληθινή αρμονία, πράγματι, «δημιουργείται από την πολυπλοκότητα και όχι από την αδιαφοροποίητη ενότητα».

Τα πιο ευφυή πρωτοπόρα κινήματα των τελευταίων τριάντα χρόνων κινήθηκαν προς αυτήν την κατεύθυνση, απαιτώντας την αποδυνάμωση των μεγάλων κρατικών δομών, που δεν έχουν ανταποκριθεί με ικανοποιητικό τρόπο στην ανάγκη αρωγής των ανθρώπων, και προτείνοντας «μικρές ενότητες, ενσωματωμένες στο κοινωνικό πλαίσιο και θεμελιωμένες με βάση τα κριτήρια της αυτάρκειας και της αλληλοβοήθειας».

Από τις ομάδες που υποστηρίζουν μία αντιψυχιατρική προσέγγιση μέχρι τους οπαδούς του διαχωρισμού των ορφανοτροφείων σε μικρές ομάδες αλληλοβοήθειας, από αυτούς που προωθούν την απο-ιδρυματοποίηση των ασύλων μέχρι τα κινήματα που έχουν προτείνει μια διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος της εγκληματικότητας, που είναι ασυμβίβαστη με την ύπαρξη των δομών της φυλακής, ο Γουώρντ προσπαθεί να δείξει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτών, όχι αναγκαστικά πολιτικοποιημένων και έχοντας συχνά πλήρη άγνοια των ελευθεριακών ιδεών, οργανώνεται εφαρμόζοντας εναλλακτικές μεθόδους (και συχνά, στην πραγματικότητα, αναρχικές) στην επίλυση των προβλημάτων που ταλαιπωρούν τα πιο αδύναμα τμήματα της κοινωνίας: «Ο πολλαπλασιασμός των οργανώσεων αλληλοβοήθειας μεταξύ των ανέργων, των ασθενών, των περιθωριοποιημένων αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό μοχλό για το μετασχηματισμό του κράτους πρόνοιας σε μια κοινωνία αλληλοβοήθειας, για τη δημιουργία μιας κοινοτικής αρωγής σε μια υπεύθυνη κοινότητα».

Πηγή: Περιοδικό «Ευτοπία» http://www.eutopia.gr/

Βιβλιογραφία του Γουώρντ:

Anarchism: A Very Short Introduction (2004)
Cotters and Squatters: The Hidden History of Housing (2004)
Talking Anarchy (with David Goodway) (2003)
Reflected in Water: a Crisis of Social Responsibility (1997)
Freedom to Go: After the Motor Age (1991)
Welcome, Thinner City: Urban Survival in the 1990's (1989)
The Allotment: Its Landscape and Culture (1988)
The Child in the Country (1988)
The Allotment: Its Landscape and Culture (1988)
Chartres: the Making of a Miracle (1986)
Goodnight Campers! The History of the British Holiday Camp (1986)
When We Build Again: Let's Have Housing that Works! (1985)
The Child In The City (1978)
Housing: An Anarchist Approach (1976)
British School Buildings: Designs and Appraisals 1964-74 (1976)
Tenants Take Over (1974)
Utopia (1974)
Vandalism (1974)
Anarchy in Action (1973)
Work (1972)

Σάββατο 9 Φεβρουαρίου 2008

Λουκρήτιος: Η ΑΧΡΗΣΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ

(Απόσπασμα από το «De rerum Natura» του Λουκρήτιου)

«Σου δίνει τέρψη το να κάθεσαι να παρακολουθείς από τη στεριά τις σκληρές δοκιμασίες του άλλου που παραδέρνει μες στην απέραντη θάλασσα, την ώρα που οι άνεμοι σηκώνουν τα κύματα και την κάνουν να λυσσομανά. Όχι βέβαια γιατί ηδονίζεσαι με τα ξένα βάσανα, μα γιατί είναι γλυκό να βλέπεις από τι κακά έχεις γλιτώσει εσύ ο ίδιος. Όπως κι είναι ευχάριστο να βλέπεις τις σκληρές μάχες να μαίνονται πέρα στους κάμπους, χωρίς να σε αγγίζει ο κίνδυνος.

Τίποτε όμως δεν είναι πιο γλυκό από το να είσαι θρονιασμένος στα ύψη τα οχυρωμένα από τις γνώσεις και τη διδασκαλία των σοφών, κι από τις γαλήνιες αυτές κατοικίες σκύβοντας να ρίχνεις το βλέμμα στους άλλους και να τους βλέπεις να τρέχουν πέρα δώθε, ψάχνοντας στα τυφλά το δρόμο της ζωής, να συναγωνίζονται σε εξυπνάδα, να μαλώνουν για την ευγενή τους καταγωγή, να μοχθούν μέρα και νύχτα και να τσακίζονται να σκαρφαλώσουν στην κορυφή του πλούτου ή να κατακτήσουν την εξουσία.

Ω, κακόμοιρα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένες καρδιές! Σε τι σκοτάδια, σε τι κινδύνους κυλάει ο λίγος χρόνος της ζωής σας! Δεν ακούτε λοιπόν την κραυγή της φύσης που διαλαλεί την επιθυμία της, από το κορμί να φύγει κάθε πόνος και το πνεύμα να νιώσει ευδαιμονία ελεύθερη από έγνοιες και αγωνίες;

Το βλέπουμε πως δε χρειάζεται το κορμί πολλά πράγματα. Κάθε τι που διώχνει τον πόνο, μπορεί και πολλές απολαύσεις να προσφέρει. Η ίδια η φύση τότε δεν ζητά μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Αν το σπίτι δεν έχει χρυσά αγάλματα εφήβων να κρατούν στο δεξί το χέρι αναμμένες δάδες και να φωτίζουν τα νυχτερινά φαγοπότια, αν το σπίτι δεν αστραποβολεί από ασήμια και χρυσάφια, αν δεν αντιλαλούν κιθάρες μες στα στολισμένα σαλόνια, εμάς μας είναι αρκετό να ξαπλώνουμε στο τρυφερό χορτάρι, φίλοι με φίλους στην ακροποταμιά, κάτω από τα σκιερά κλαδιά ενός μεγάλου δέντρου μας είναι αρκετό να μπορούμε να διασκεδάζουμε με λίγα έξοδα, ιδίως αν μας χαμογελά ο καιρός, κι η εποχή ραίνει το καταπράσινο χορτάρι με λουλούδια. Ο καυτός πυρετός δεν αφήνει γρηγορότερα το κορμί που ξαπλώνει πάνω σε κεντητά στρώματα και σε άλικες πορφύρες, απ' o’τι το κορμί που 'ναι ξαπλωμένο σ' ένα φτωχικό στρωσίδι.

Κι αφού τα πλούτη κι η ευγενική καταγωγή κι η δόξα του θρόνου δεν ωφελούν σε τίποτα το κορμί, θα πρέπει να σκεφτούμε πως ούτε και το πνεύμα ωφελούν. Μήπως τάχα, την ώρα που βλέπεις τις λεγεώνες σου να κάνουν πολεμικές ασκήσεις στο πεδίο του Άρεως και να προελαύνουν ορμητικά, και μήπως, την ώρα που παρακολουθείς τα γυμνάσια του στόλου σου στην ανοιχτή θάλασσα, θα τρομάξουν οι δεισιδαιμονίες σου και θα πάρουν δρόμο και θα φύγει απ' την ψυχή σου ο φόβος του θανάτου, αφήνοντας την λεύτερη, απαλλαγμένη από το άγχος;»

Πηγή: η ιστοσελίδα του ΥΣΕΕΒΕ http://www.yseeve.gr/keim/eikon_sof.htm

Τζωρτζ Όργουελ (George Orwell, 1903 – 1950)

Τζωρτζ Όργουελ (George Orwell, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Έρικ Άρθουρ Μπλαιρ, Eric Arthur Blair, 25 Ιουνίου 1903 – 21 Ιανουαρίου 1950).

Βρετανός αναρχικός συγγραφέας, ποιητής και δημοσιογράφος, γνωστός κυρίως από τα αντιαυταρχικά μυθιστορήματά του «Η Φάρμα των Ζώων» και «1984».

Γεννήθηκε στο Μοντιχάρι της Ινδίας το 1903, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως διοικητικός υπάλληλος και έφθασε στην Αγγλία το 1911 με τον επαναπατρισμό της οικογένειάς του. Κατά την περίοδο 1917 - 1921 σπούδασε υπότροφος στο Ήτον και έκανε σε διάφορα περιοδικά τις πρώτες του δημοσιεύσεις και το 1922 διορίστηκε αξιωματούχος στην αστυνομία της Βιρμανίας, παραιτήθηκε όμως μετά από 6 χρόνια μη αντέχοντας την αποικιοκρατική ατμόσφαιρα.

Για κάποια χρόνια έζησε φτωχικά στο Παρίσι και το Λονδίνο, κινούμενος στους κύκλους των περιθωριακών και κάνοντας διάφορα περιστασιακά επαγγέλματα. Προϊόντα εκείνης της περιόδου είναι τα βιβλία του «Οι αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου» (1933), «Ημέρες της Μπούρμα» (1934), «Η κόρη του παπά» (1935) και «Ο δρόμος προς την αποβάθρα του Γουίγκαν» (1937).

Συμμετείχε ενεργά στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο ως εθελοντής στην δημοκρατική πολιτοφυλακή ως μέλος του τροσκιστικού P.O.U.M. (Partido Obrero de Unificación Marxista). Συμμετείχε σε ένοπλες συγκρούσεις, όπου και σε μία περίπτωση τραυματίστηκε σοβαρά στον λαιμό, ενώ ως μέλος του P.O.U.M. καταδιώχθηκε από τους σταλινικούς κομμουνιστές τον Ιούνιο του 1937. Τις συγκλονιστικές όσο και τραγικές του εμπειρίες αποτύπωσε στο γνωστό βιβλίο του «Φόρος τιμής στην Καταλωνία» (1938).

Στην διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου εργάστηκε στο BBC, ενώ ως λογοτεχνικός συντάκτης στην εφημερίδα «Tribune», διαμόρφωσε από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 πολιτικές θέσεις με αντιεξουσιαστική σοσιαλιστική κατεύθυνση.

Αυτήν ακριβώς την περίοδο έγραψε τα καλύτερα έργα του και συγκεκριμένα το 1944 την «Φάρμα των Ζώων» (μία πολιτική αλληγορία ενάντια στον σταλινισμό) και το 1949 το περίφημο «1984» (με δράση τοποθετημένη στο τότε «μακρινό» και «μελλοντικό» έτος 1984, όπου περιγράφεται ένα εφιαλτικό ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος, στο οποίο η παραμικρή λεπτομέρεια της ατομικής και συλλογικής ζωής ελέγχεται αυστηρά από τον «Μεγάλο Αδελφό»).

Συνέγραψε και ποιήματα («Romance», «Awake! Young Men of England», «Kitchener», «The Pagan», «The Lesser Evil», «Poem From Burma», κ.ά.), ενω λίγες ημέρες πριν πεθάνει απαγόρευσε την συγγραφή βιογραφιών του, πράγμα που όμως, όπως ήταν φυσικό, δεν τηρήθηκε.



Έργα του είναι τα ακόλουθα:

«A Hanging» (1931)
«Down and Out in Paris and London» (1933)
«Burmese Days» (1934)
«A Clergyman's Daughter» (1935)
«Shooting an Elephant» (1936)
«Keep the Aspidistra Flying» (1936)
«The Road to Wigan Pier» (1937)
«Homage to Catalonia» (1938)
«Coming Up for Air» (1939)
«The Lion and The Unicorn: Socialism and the English Genius» (1941)
«Looking Back on the Spanish War» (1943)
«Notes on Nationalism» (1945)
«Animal Farm» (1945)
«A Nice Cup of Tea» (1946)
«Decline of the English Murder» (1946)
«The Prevention of Literature» (1946)
«Reflections on Gandhi» (1949)
«Nineteen Eighty-Four» (1949)


Πηγή: Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια «Γνώσις» http://www.gnwsis.gr/

Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2008

Τζων Λέννον: ΦΑΝΤΑΣΟΥ...


Φαντάσου ότι δεν υπάρχει παράδεισος,
- Είναι εύκολο αν προσπαθήσεις –
Ούτε κόλαση από κάτω μας,
Από πάνω μας μόνο ουρανός,
Φαντάσου όλους τους ανθρώπους,
να ζουν για το σήμερα
Φαντάσου και ότι δεν υπάρχουν χώρες,
- Δεν είναι δύσκολο να το κάνεις –
Τίποτα για το οποίο πρέπει να σκοτώσεις ή να πεθάνεις,
Ούτε θρησκεία επίσης,
Φαντάσου όλους τους ανθρώπους
να ζουν τη ζωή τους εν ειρήνη
Φαντάσου ότι δεν υπάρχουν περιουσίες,
- αναρωτιέμαι αν μπορείς-
Καμία ανάγκη για απληστία ή πείνα,
Μια αδελφότητα ανθρώπων,
Φαντάσου όλους τους ανθρώπους
Να μοιράζονται τον κόσμο
Μπορείς να με πεις ονειροπόλο,
Όμως δεν είμαι ο μοναδικός,
Εύχομαι κάποια μέρα να μας ακολουθήσεις,

Ώστε ο κόσμος να ενωθεί.

Ερρίκο Μαλατέστα: ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ

Ας μιλήσουμε για την ηθική. Δεν είναι σπάνιο να συναντάμε αναρχικούς που αρνούνται την ηθική. Στην αρχή λένε απλώς ότι ως θεωρητική άποψη δεν παραδέχονται καμία απόλυτη, αιώνια και αμετακίνητη ηθική και στην πράξη επαναστατούν εναντίον της αστικής ηθικής, που επιδοκιμάζει την εκμετάλλευση των μαζών και καταφέρεται εναντίον όλων των πράξεων που βλάπτουν ή απειλούν τα συμφέροντα των προνομιούχων. Έπειτα σιγά - σιγά όπως συμβαίνει σε τόσες και τόσες περιπτώσεις παίρνουν το σχήμα του λόγου για επακριβή έκφραση της αλήθειας.

Λησμονούν ότι στην τωρινή ηθική πλάϊ στους κανόνες που προβάλουν οι παπάδες και τα αφεντιά για να κατοχυρώσουν τη κυριαρχία τους βρίσκονται και άλλοι, περισσότεροι και ουσιαστικότεροι που χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατη κάθε κοινωνική συμβίωση.

Λησμονούν ότι το να επαναστατείς εναντίον κάθε κανόνα που επιβάλλεται με τη βία δεν σημαίνει καθόλου ότι πρέπει να μην έχεις κανένα συναίσθημα υποχρέωσης και καμία ντροπή απέναντι στους άλλους.

Λησμονούν ότι για να καταπολεμήσεις σωστά μια ηθική πρέπει να της αντιπαραθέσεις, τόσο στην θεωρία όσο και στην πράξη μια ηθική ανώτερη.

Και καταλήγουν με τη βοήθεια της ιδιοσυγκρασίας τους και των περιστάσεων να γίνουν ανήθικοι με όλη τη σημασία της λέξης, άνθρωποι χωρίς κανόνες συμπεριφοράς, χωρίς κριτήριο που να καθοδηγεί τις πράξεις τους, που υποκύπτουν παθητικά στη παρόρμηση της στιγμής. Σήμερα στερούνται το ψωμί τους για να βοηθήσουν έναν σύντροφο αύριο θα σκοτώσουν έναν άνθρωπο για να πάνε στις πουτάνες.

Η ηθική είναι το σύνολο των κανόνων συμπεριφοράς που θεωρεί καλό κάποιος άνθρωπος. Μπορεί να βρίσκει κανείς κακή την κρατούσα ηθική μιας συγκεκριμένης εποχής μιας χώρας ή μιας κοινωνίας και πράγματι η αστική ηθική είναι κάτι παραπάνω από κακή, όμως δεν μπορούμε να διανοηθούμε μια κοινωνία χωρίς καμία ηθική ούτε ένα συνειδητό άνθρωπο χωρίς κανένα κριτήριο για το τι είναι καλό και κακό για τον εαυτό του και τους άλλους.

Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008

Venomous Butterfly: ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ

Λόγοι για μια εχθρότητα – Σχετικά με τα ΜΜΕ

Η εχθρότητά μας προς τους δημοσιογράφους, τις λέξεις, τις εικόνες τους, χρειάζεται μερικές διευκρινήσεις. Το θέμα, όπως θα εξηγήσουμε στις παρακάτω σημειώσεις, δεν είναι η μεγαλύτερη ή μικρότερη ειλικρίνεια των μεμονωμένων δημοσιογράφων ή φωτογράφων, αλλά μάλλον ο ρόλος του συμπλέγματος των ΜΜΕ ως τέτοιο.

Τα ΜΜΕ έχουν την πρόθεση να είναι η συνολική αναπαράσταση της πραγματικότητας, όπως φαίνεται από το απλό γεγονός ότι: για τα ίδια, ο

καθένας που αρνείται να μιλήσει με δημοσιογράφους, «δε θέλει να επικοινωνήσει με κανέναν», λες και είναι αδύνατο να επικοινωνήσει με έναν άμεσο τρόπο, χωρίς τον τύπο και τη τηλεόραση. Είναι η ίδια συμπεριφορά που έχουν και οι πολιτικοί: ο καθένας που αρνείται κάθε σχέση μαζί τους, μας λένε, αρνείται να συνδιαλεχτεί με κανέναν, αρνείται τον διάλογο. Κι ακόμα, παρά τα μεγάλα βήματα στην κοινωνική εξημέρωση, ο κόσμος δεν κατοικείται αποκλειστικά από πολιτικούς, μπάτσους και δημοσιογράφους. Στην πραγματικότητα, είναι πέραν και εκτός της εξουσίας τους που ο πραγματικός διάλογος λαμβάνει χώρα.

Τα ΜΜΕ είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο της κυρίαρχης τάξης. Ως τέτοιο, εκβιάζει τη συμμετοχή, την ίδια στιγμή που αποκλείει, αφομοιώνει και καταστέλλει. Εκβιάζουν τη συμμετοχή: Ο καθένας πρέπει να πειστεί ότι η μόνη πραγματικότητα που υφίσταται είναι αυτή που διαμορφώνουν οι εφημερίδες και η τηλεόραση κάθε μέρα, η πραγματικότητα του κράτους και της οικονομίας. Τα ΜΜΕ είναι αδιαχώριστο εργαλείο στον καθορισμό της συναίνεσης. Είναι η σύγχρονη εκδοχή του μύθου δηλ. της αναπαράστασης που ενώνει τους εκμεταλλευόμενους με τους εκμεταλλευτές. Τα ΜΜΕ κοινωνικοποιούν τον πληθυσμο.

Αποκλείουν: Σκέψεις και δράσεις εχθρικές προς αυτήν την κοινωνία δεν πρέπει να εμφανίζονται. Πρέπει να φιμώνονται, να διαστρεβλώνονται ή να γίνονται ακατανόητες. Η φίμωσή τους γίνεται όταν αυτή η ίδια η ύπαρξη τους συνιστά μια επίθεση ενάντια στην κατεστημένη τάξη. Η διαστρέβλωσή τους όταν δεν μπορούν να φιμωθούν, και πρέπει να ανακατασκευαστούν από την αρχή. Και γίνονται ακατανόητες όταν το μέσο αναγκάζεται να αποδώσει μια μερική αλήθεια στην άρνησή τους, ούτως ώστε το συνολικό νόημά τους να περάσει απαρατήρητο. Τα μέσα αποσπούν κάθε μέσο αυτόνομης έκφρασης από τους αδύναμους. Η μονόπλευρη φύση της πληροφορίας είναι το αντίθετο της επικοινωνίας μεταξύ ατόμων.

Αφομοιώνουν: Μας καλούν σε διάλογο με τους θεσμούς, ανακηρύσσουν εκπροσώπους και ηγέτες, ενσωματώνουν κάθε ανατρεπτική ιδέα και πρακτική αφού την καταστήσουν αβλαβή, διαχωρίζοντάς την από το περιεχόμενό της, κάνοντάς μας να τις καταναλώνουμε αντί να τις βιώνουμε, μπουχτίζοντάς τες με την γνωστή βαρεμάρα τους.

Καταστέλλουν: συνεργάζονται με την αστυνομία στη διαστρέβλωση και τη συκοφαντία, προετοιμάζουν το έδαφος για καταστάσεις «εκτάκτου ανάγκης», νομιμοποιούν κοινωνικά αστυνομικές επιχειρήσεις. Μερικές φορές, μπορεί να καταστέλλουν ακόμα και παραδεχόμενα ότι μια πράξη είναι δίκαιη, δηλ. παρουσιάζοντάς την αφαιρώντας κάθε τι ανατρεπτικό έχει, όσο είναι πολύ μακριά, ή έχει μόλις λάβει τέλος.

Το πιο συχνό έργο των ΜΜΕ είναι η διαστρέβλωση και η καταστολή δηλ. η πιο ανοιχτά συκοφαντική και εγκληματική όψη τους. Όμως, η οργή για τα ψέμματα των δημοσιογράφων είναι βραχύβια, καθώς μπορεί να υποσκαπτεί, σε περιόδους μικρότερης συγκρουσιακής έντασης με μια σειρά από επαρκώς ειλικρινή άρθρα. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η ειλικρίνεια των δημοσιογράφων ή η εγκυρότητα της αρθρογραφίας τους, αλλά μάλλον η κοινωνική λειτουργία των ΜΜΕ. Στην μηχανή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι πνευματικές ικανότητες και οι ηθικοί κώδικες παραβλέπονται, είτε από τον όγκο των πληροφοριών, είτε από τον «ολοκληρωτισμό του μερικού» που είναι η πραγματική όψη των ειδήσεων. Η κριτική νοημοσύνη συγκροτείται μέσα από την συνάντηση, την αναλογική σκέψη, την μνήμη. Οι ειδήσεις, από την άλλη, είναι προϊόν διαχωρισμού, λεπτομέρειας, ενός αιώνιου παρόντος. Η παθητικότητα των ΜΜΕ είναι μόνο μια αντανάκλαση της παθητικότητας της εργασίας και της αγοράς. Όπως είναι γνωστό, η ζωή που μας κλέβουν, μας επιστρέφεται υπό την μορφή εικόνων. Όσο καλύτερα ενημερωμένος είναι κανείς, τόσο λιγότερα ξέρει, καθώς τόσο λιγότερο ζει.

Σήμερα κανείς δεν μπορεί χωρίς το θέαμα της πολιτικής. Κάποιος που δε θέλει να ξεφύγει από το θέαμα της πολιτικής σε κάθε μορφή της, δε θέλει και να αποφύγει την διαμεσολάβηση των ΜΜΕ. Ίσως ακόμα να βρίζει τους δημοσιογράφους για αρκετό καιρό, αλλά αδυνατώντας να κάνει κάτι άλλο, θα επιστρέψει στο διάλογό τους. Τα μέσα είναι απαραίτητα για τη διαμεσολάβηση με την εξουσία. Είναι η διαμεσολάβηση αυτή, όπως αποδεικνύουν και πρόσφατα γεγονότα, που κάνει αναγκαίο το διάλογο, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό την καταστολή όσων δε συνδιαλέγονται με τους εχθρούς τους.

Στις κουβεντούλες της συναίνεσης, η αστυνομική καταγραφή ξεκινά από αυτούς που παραμένουν σιωπηλοί. Γιατί το να σπας τα δεσμά του τύπου και της τηλεόρασης, με τις εικόνες και τις ταμπέλες που βάζουν στις πλάτες μας, σημαίνει το να σπας τα δεσμά με την πολιτική.

Όμως το συμπέρασμα δεν μπορεί να είναι ο αυτισμός του γκέττο, αλλά μια εξέγερση που παρέχει στον εαυτό της τα ίδια τα εργαλεία μιας αυτόνομης επικοινωνίας.

Venomous Butterfly http://www.geocities.com/kk_abacus/vbutterfly.html