Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2008

Θανάσης Τριαρίδης: ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΟΘΟΥΜΕ Ή ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ...

Τα βιβλία δεν είναι ευαγγέλια. Οποιοδήποτε βιβλίο κι αν γίνει ευαγγέλιο σκοτώνει. Τα βιβλία είναι συναισθηματικές ανθοδέσμες – συχνά και συναισθηματικά κομφούζια. Τα βιβλία περιγράφουν αυτό που ποθούμε ή αυτό που φοβόμαστε – άρα κι αυτό που είμαστε. Τα βιβλία δεν είναι πρωτόκολλα θεραπείας – δεν εφαρμόζονται επί ανθρώπων. Ποτέ δε σκότωσαν οι λέξεις – σκοτώνουν τα παραγγέλματα. Επιμένω: κάθε παράγγελμα είναι το ίδιο παράγγελμα μιας έγερσης σε μιαν αυγή που πίνουμε μαύρο γάλα.

Μπορεί κανείς να μου πει (να μου φωνάξει): Μας λες τον πολιτικό φιλόσοφο/ιεροκήρυκα ντε Σαντ ντελαλισμένο αντιανθρωπιστή και οργανικά Χριστιανό, έναν ευαγγελιστή ενός στρατοπεδικού κόσμου – μα τελικά μήπως δεν κατέγραψε μια δική μας, κατάδική μας, φαντασίωση; Σκέψου πόσο μάς γοητεύει (έστω σταδιοποιημένη) η βία με την οποία ο ντε Σαντ έντυσε τη γκάβλα – πόσο σπουδαιότεροι νιώθουμε όταν κρατάμε μαστίγιο... Απαντάω: Και ποιος σάς είπε πως ο στρατοπεδικός κόσμος δεν είναι μια δική μας, κατάδική μας, φαντασίωση; Γιά σκεφτείτε πώς αλαλάζουμε στις παρελάσεις των όπλων, πόσο μάς γοητεύει η απαίσια Μάρσια της Αΐντας, πόσο μάς θέλγει ο τρόμος με τον οποίο ντύνει το θάνατο ο Πόου (και ο Λάβκραφτ και τόσοι άλλοι μετά απ’ αυτόν). Δεν είμαστε απαραίτητα συνειδητοί ναζί, μήτε και απαραίτητα θανατότρομοι. Δεν είμαστε απαραίτητα σαδιστές. Είμαστε (κρυφο) χ ρ ι σ τ ι α ν ο ί.

Το προχωράω: Είμαστε χριστιανοί, θεόπληκτοι, δηλαδή άνθρωποι που λογαριάζονται (ακόμη κι από τους ίδιους τούς εαυτούς τους) ως κείμενοι υπό επιδιόρθωση (υπό βελτίωση), βαθύτατα εξαρτημένοι από μια εξουσιαστική οπτική του θανάτου. Πειστήκαμε πως οι άνθρωποι φτιάχτηκαν για να τυραννούνε τους ανθρώπους. Λογαριάζουμε το θάνατο ως τρόμο, ως τιμωρία, ω ς π τ ώ σ η – λογαριάζουμε τη γκάβλα ως κυριαρχία. Η σκοτεινή ρίζα του ολέθρου μας βρίσκεται στο παραμύθι της Γένεσης: κάποιος Πλάστης-Νταβατζής γυαλίστηκε να σηκώσει μαστίγιο και να δώσει εντολές – όποιος τον παράκουγε θα τιμωρούνταν... Αν σκεφτόμασταν πως η γκάβλα είναι απελπισία, ακριβώς γιατί δε χρειάζεται ελπίδες και υποσχέσεις, αν σκεφτόμασταν πως ο θάνατος δεν είναι πτώση αλλά προϋπόθεση για να γκαβλώνουμε, άρα πως είναι κομμάτι του ανθρώπινου σπαρταρίσματός μας, στην τελική σημαντικό κομμάτι ζωής, ίσως (να τονιστεί: ίσως) να ήταν μπορετό ν’ αφήσουμε στην άκρη το μαστίγιο, ίσως να ήταν βολετό να νιώσουμε (ή να περιγράψουμε) τη γκάβλα ως κάτι που δε διδάσκεται και δεν έχει τη ρίζα του στην ενοχή. Επιμένω: η γκάβλα δεν μπορεί να γίνει διδαχή.

Πηγή: Θανάσης Τριαρίδης, "Μαρκήσιος ντε Σαντ, ή, τα υπόγεια του Χριστιανισμού", κεφ. 6 "Αλίμονο, είμαστε χριστιανοί!"

Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2008

Βλάσης Ρασσιάς: Η ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ


Η ανθρώπινη βία, το μίσος, ο θυμός, η επιθετικότητα, η προκατάληψη, εδράζουν επάνω στον φόβο και την ανασφάλεια. Τα τελευταία είναι για τον άνθρωπο τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ελευθερία, την εσωτερική γαλήνη, την αυτάρκεια και την ευδαιμονία του.

Ο φόβος με την σειρά του εδράζει επάνω στην άγνοια και την αυταπάτη μίας ανύπαρκτης εγωϊστικής ατομικότητας (λ.χ. ατομική ψυχή) που μας εξαπατά ότι τάχα είμαστε αποκομμένοι από το Σύμπαν, τις διεργασίες και την Ουσία του, απομονωμένοι και αποξενωμένοι από το Όλον.

Ο φόβος εδράζει επάνω σε ένα αυθαίρετο σύμπλεγμα χαρακτηριστικών προσωπικότητας που οι αφιλοσόφητοι άνθρωποι εκλαμβάνουν ως «εγώ». Ένα πεπερασμένο και ρηχό «εγώ» παντελώς στερημένο από κάθε είδους ενοποιητική σχέση, που έρχεται να βιώσει τον φυσικό Κόσμο ως κάτι το ακατανόητο, ανησυχητικό, αδιαπέραστο και απειλητικό. Είναι βασική προϋπόθεση του φόβου το να έχει ήδη κανείς το αίσθημα της αποξένωσης και της ξεχωριστότητας.

Ο φόβος και η ανασφάλεια είναι συνώνυμα. Καταλήγουν φοβικά όλα τα άτομα (και τα συστήματα) που συνειδητοποιούν ότι είναι ανίκανα να διαμορφώσουν μία συνεκτική εικόνα του πραγματικού εαυτού τους, πόσο μάλλον όταν αυτός ο εαυτός δεν πρέπει να είναι συρρικνωμένος σε ένα ανύπαρκτο «εγώ».

Όποιος νοιώθει ανασφαλής αναδιπλώνεται προς την εξατομικευμένη προσωπικότητα, «οχυρώνεται» τρομαγμένος πίσω από το «εγώ» του, γίνεται εγωϊστής. Κλασική περίπτωση τέτοιου είδους «οχυρού» είναι ο Χριστιανισμός που προσανατολίζει τον πιστό να «σώσει» αποκλειστικά την «δική του» ψυχή.

Αυτό ισχύει τόσο για τα απλά άτομα όσο και για τα έθνη, τις Θρησκείες ή άλλες ανθρώπινες συλλογικότητες. Ο εγωϊσμός στις Θρησκείες εκφράζεται με «δογματική μοχθηρία», δηλαδή προσδιορισμό υποτιθέμενων ορθοδοξιών και καταδίωξη επίσης υποτιθέμενων ετεροδοξιών. Ο Χριστιανισμός, όχι μόνο αποξενωμένος από τον φυσικό κόσμο αλλά και δεδηλωμένος εχθρός του, πρωτοστατεί και σε αυτή την διαδικασία.

Ο βασικός και τελικός φόβος είναι ο φόβος για το «άγνωστο» (που συχνά εικονοποιείται ως σκοτάδι, μέσα στο οποίο ο ανθρώπινος νους μπορεί να φανταστεί σχεδόν τα πάντα, καλά ή κακά). Ο φόβος για το «άγνωστο» είναι κατ’ ουσίαν φόβος για κάθε τι έξω από το «εγώ» ή έξω από τα ανιχνεύσιμα τμήματα του «εγώ». Ο φόβος για το άγνωστο είναι ο προθάλαμος της Ετεροφοβίας.

Το ετεροφοβικό άτομο ή συλλογικότητα νοιώθει να «απειλείται» από άγνωστες καταστάσεις, ή άγνωστους ανθρώπους. Από αυτή την αίσθηση απειλής πηγάζουν τα φυλετικά μίση, η θρησκευτική μισαλλοδοξία και οι κάθε είδους απρόκλητες επιθέσεις.

Πηγή: Βλ. Ρασσιάς: "ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΦΟΒΙΑ"

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2008

Γκυ Ντεμπόρ: ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ


Guy Debord: Καταστασιακές Θέσεις για την Κυκλοφορία (1959)

1. Ένα από τα λάθη που κάνουν όλοι οι πολεοδόμοι είναι ότι αντιμετωπίζουν το ιδιωτικό αυτοκίνητο (και τα υποπροϊόντα του, όπως η μοτοσικλέτα) σαν να επρόκειτο ουσιαστικά για ένα μέσο μεταφοράς. Στην πραγματικότητα, είναι η κύρια υλοποίηση μιας αντίληψης της ευτυχίας που τείνει να διαδώσει ο αναπτυγμένος καπιταλισμός σε ολόκληρη την κοινωνία. Το αυτοκίνητο ως υπέρτατο αγαθό μιας αλλοτριωμένης ζωής και, αδιαχώριστα, ως βασικό προϊόν της καπιταλιστικής αγοράς, βρίσκεται στο επίκεντρο της ίδιας γενικής προπαγάνδας: λέγεται με ευφράδεια φέτος ότι η αμερικανική οικονομική ευημερία θα εξαρτάται σύντομα από την επιτυχία του συνθήματος: «Δύο αυτοκίνητα ανά οικογένεια».

2. Όπως παρατήρησε ορθά ο Λε Κορμπυσιέ, ο χρόνος μεταφοράς αποτελεί πλεονάζουσα εργασία που μειώνει αναλόγως τον λεγόμενο ελεύθερο χρόνο της ζωής.

3. Πρέπει να αντικαταστήσουμε το ταξίδι ως συμπλήρωμα της εργασίας με το ταξίδι ως απόλαυση.

4. Η επιδίωξη μετασχηματισμού της αρχιτεκτονικής σύμφωνα με τις ανάγκες της υπάρχουσας μαζικής και παρασιτικής ύπαρξης των ιδιωτικών αυτοκινήτων αποτελεί μια εξόχως ανεδαφική μετατόπιση των προβλημάτων. Η αρχιτεκτονική πρέπει, αντίθετα, να μετασχηματιστεί σύμφωνα με τη συνολική εξέλιξη της κοινωνίας, ασκώντας κριτική σε όλες τις προσωρινές αξίες που συνδέονται με παρωχημένες μορφές κοινωνικών σχέσεων (στην πρώτη θέση των οποίων βρίσκεται η οικογένεια).

5. Ακόμα και αν μπορούμε να δεχτούμε προσωρινά, κατά τη διάρκεια μιας μεταβατικής περιόδου, την αυστηρή διαίρεση ανάμεσα σε ζώνες εργασίας και ζώνες κατοικίας, θα πρέπει τουλάχιστον να προβλέψουμε μια τρίτη σφαίρα: εκείνη της ίδιας της ζωής (τη σφαίρα της ελευθερίας και των δραστηριοτήτων αναψυχής – την ουσία της ζωής). Η ενιαία πολεοδομία δεν αναγνωρίζει όρια• επιδιώκει να διαμορφώσει ένα ενοποιημένο ανθρώπινο περιβάλλον όπου τελικά οι διαχωρισμοί – όπως αυτοί ανάμεσα σε εργασία/συλλογικές ασχολίες ελεύθερου χρόνου/ιδιωτική ζωή – θα εξαφανιστούν. Προκαταβολικά, ωστόσο, η ελάχιστη δραστηριότητα της ενιαίας πολεοδομίας είναι να διευρύνει το πεδίο τού παιχνιδιού σε όλες τις επιθυμητές κατασκευές. Το πεδίο αυτό θα βρίσκεται στο επίπεδο συνθετότητας μιας παλιάς πόλης.

6. Το ζήτημα δεν είναι να καταπολεμηθεί το αυτοκίνητο σαν να είναι ένα δεινό αυτό καθαυτό. Η υπερβολική συγκέντρωσή του στις πόλεις είναι εκείνη που καταλήγει στην αναίρεση της λειτουργίας του. Η πολεοδομία δε θα πρέπει βέβαια να αγνοήσει το αυτοκίνητο, αλλά θα ήταν ακόμα λιγότερο σκόπιμο να το θεωρήσει σαν κεντρικό θέμα. Πρέπει να ποντάρει στη σταδιακή κατάργησή του. Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να προβλέψουμε την απαγόρευση της κυκλοφορίας αυτοκινήτων στο εσωτερικό ορισμένων καινούριων οικισμών, καθώς επίσης και σε μερικές παλιές πόλεις.

7. Εκείνοι που πιστεύουν ότι το αυτοκίνητο είναι αιώνιο δεν αναλογίζονται, ακόμα και από αυστηρά τεχνολογική σκοπιά, άλλους μελλοντικούς τρόπους μεταφοράς. Για παράδειγμα, ορισμένα μοντέλα μονοθέσιων ελικοπτέρων που δοκιμάζονται επί του παρόντος από τον αμερικανικό στρατό θα έχουν, ενδεχομένως, διαδοθεί στο κοινό εντός είκοσι ετών.

8. Η ρήξη της διαλεκτικής του ανθρώπινου περιβάλλοντος προς όφελος των αυτοκινήτων (η διάνοιξη των σχεδιαζόμενων αυτοκινητόδρομων υπερταχείας κυκλοφορίας στο Παρίσι θα επιφέρει την καταστροφή χιλιάδων κατοικιών, μολονότι η στεγαστική κρίση επιδεινώνεται συνεχώς) συγκαλύπτει την ανορθολογικότητά της κάτω από ψευδο-πρακτικές δικαιολογίες. Αλλά η αληθινή πρακτική αναγκαιότητά της αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη κοινωνική συνθήκη. Εκείνοι που θεωρούν μόνιμα τα δεδομένα του προβλήματος θέλουν, στην πραγματικότητα, να πιστεύουν στη μονιμότητα της υφιστάμενης κοινωνίας.

9. Οι επαναστάτες πολεοδόμοι δε θα ασχολούνται μονάχα με την κυκλοφορία των αντικειμένων, ή με την κυκλοφορία ανθρώπων παγιδευμένων σε έναν κόσμο αντικειμένων. Θα προσπαθήσουν να σπάσουν αυτές τις τοπολογικές αλυσίδες, διερευνώντας πειραματικά πεδία για την κυκλοφορία των ανθρώπων εν μέσω μιας αυθεντικής ζωής.