Βιτσέντζο ή Βιτσέντζιο Ρούσο (Vincenzo ή Vincenzio Russo, 1770 – 1799).

Βιτσέντζο ή Βιτσέντζιο Ρούσο (Vincenzo ή Vincenzio Russo, Palma Campania 16 Ιουνίου 1770 – Napoli 19 Νοεμβρίου 1799). Ιταλός νομικός, Ιακωβίνος και δημοκράτης μάρτυρας, αφιερωμένος ψυχή τε και σώματι στην υπόθεση της δημοκρατικής Επανάστασης σε σημείο που αποκλήθηκε από κάποιους «Ναπολιτάνος Σαιν Ζυστ».

Γεννήθηκε στην Πάλμα Καμπανία, μία μικρή πόλη ανάμεσα στην Νάπολη και το Αβελίνο, υιός του δικηγόρου Nicola Russo και της Mariangela Visciano. Σε ηλικία 13 ετών εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του στην Νάπολη για να σπουδάσουν νομικά και λίγα χρόνια μετά μυήθηκε στον Ελευθεροτεκτονισμό και άρχισε να ασχολείται με τις καινούργιες μεταρρυθμιστικές και δημοκρατικές κοινωνικοπολιτικές ιδέες, που στην Γαλλία ήδη οδηγούσαν προς την Γαλλική Επανάσταση, μελετώντας τα έργα του Πλάτωνος και των «Διαφωτιστών» Μοντεσκιέ, Ρουσώ και Λοκ αλλά και συχνάζοντας στις «Λέσχες» των δημοκρατών.

Το 1793, σε ηλικία μόλις 23 ετών, ίδρυσε με τους Μάριο Παγκάνο (Francesco Mario Pagano) και Φλαμίνιο Μας (Flaminio Mass) την «λέσχη» των ναπολιτάνων Ιακωβίνων με το όνομα «Πατριωτική Εταιρεία» («Societa Patriottica») και το 1794, έτος κατά το οποίο αυτή σφραγίστηκε από τις αρχές και μετασχηματίσθηκε στην παράνομη «Κεντρική Επαναστατική Λέσχη» («Club Rivoluzionario Centrale») ή «Romo» (από το «Repubblica o Morte» με 200 περίπου μέλη), γεύθηκε για πρώτη φορά την καταστολή των μοναρχικών, όταν κατηγορήθηκε με αρκετούς ακόμα δημοκρατικούς για «ιακωβινική συνωμοσία», στάθηκε όμως τυχερός και δεν οδηγήθηκε στην αγχόνη όπως οι πιο άτυχοι από αυτούς. Συνέχισε ωστόσο να ασχολείται με τις ανατρεπτικές ιδέες και μετά την αποφυλάκισή του, καταλήγοντας το 1797 να φύγει από την Ιταλία για να μην καταλήξει στην αγχόνη έπειτα από την εξάρθρωση από την αστυνομία μιας ακόμη συνωμοσίας των δημοκρατικών.

Στην Ελβετία όπου είχε καταφύγει, άρχισε την συγγραφή του βιβλίου του «Πολιτικές Σκέψεις» («Pensieri Politici»), το οποίο εκδόθηκε το 1798 και περιείχε 45 μικρά κεφάλαια με τις απόψεις του, πολύ κοντινές σε εκείνες του Ζαν – Ζακ Ρουσώ και των παριζιάνων «ροβεσπιεριστών», για το πώς πρέπει να οργανωθεί η μετεπαναστατική κοινωνία (όπου η Επανάσταση ορίζεται όχι μόνον ως εργαλείο κοινωνικής αλλαγής, αλλά και ως όργανο ποιοτικής βελτίωσης των ανθρώπων) στους τομείς της νομοθεσίας, της οικονομίας, της θρησκείας, της εκπαίδευσης κ.λπ. Το πολιτικό όραμά του συνοψίζεται σε μία αχρήματη κοινωνία πνευματικά καλλιεργημένων μικροπαραγωγών, που θα εργάζονται για το «κοινό καλό», μακριά από την διαφθορά που προκαλεί η συσσώρευση πλούτου και οι κοινωνικές διακρίσεις.

Στην Ελβετία ο Ρούσο ξεκίνησε επίσης σπουδές φαρμακευτικής, ωστόσο οι αναστατώσεις στην πατρίδα του τον έκαναν να επιστρέψει εκεί το 1798, αρχικά στο Μιλάνο και μετά στην Ρώμη όπου από τον Φεβρουάριο τις συγκεκριμένης χρονιάς είχε ανακηρυχθεί η «Ρωμαϊκή Ιακωβινική Δημοκρατία» («Repubblica Romana Giacobina»). Στην Ρώμη δημοσιογράφησε για λίγο στην εφημερίδα των δημοκρατικών «Monitore di Roma», παίρνοντας ριζοσπαστικές και αντικληρικαλιστικές θέσεις και όταν ο στρατός του βασιλιά τα Νάπολης Φερδινάνδου που προήλαυνε «για ν’ απελευθερώσει την Ρώμη» ηττήθηκε από τους Γάλλους, η βασιλική οικογένεια το έσκασε στην Σικελία και οι Ιακωβίνοι της Νάπολης ανακήρυξαν την βραχύβια «Παρθενόπια Δημοκρατία» («Repubblica Partenopea», 23 Ιανουαρίου 1799 – 13 Ιουνίου 1799), ο Ρούσο επέστρεψε στην Νάπολη και συμμετείχε ενεργά στην προσωρινή κυβέρνηση στον τομέα της λαϊκής ενημέρωσης, όπου αρίστευσε λόγω της εξαιρετικής ικανότητάς του στον προφορικό και γραπτό λόγο.

Η «Παρθενόπια Δημοκρατία» ανέθεσε στον Ρούσο την άμυνα απέναντι στον υπό τον καρδινάλιο Fabrizio Ruffo (1744 – 1827) χριστιανομοναρχικό «Χριστιανικό Στρατό της Αγίας Πίστης» («Esercito Cristiano della Santa Fede», επανδρωμένο στην Καλαβρία με πρώην κατάδικους, διάφορα λούμπεν και θρησκόληπτα στοιχεία και χωριάτες). Ο Ρούσο πολέμησε στην πρώτη γραμμή στην μάχη της Ponte della Maddalena έξω από την Νάπολη, όπου όμως οι δημοκρατικοί ηττήθησαν και ο ίδιος τραυματίστηκε και πιάστηκε αιχμάλωτος. Δικάστηκε μαζί με χίλιους περίπου συμπολεμιστές του, καταδικάστηκε σε θάνατο ως ένοχος αντιμοναρχικής δράσης και απαγχονίστηκε δημόσια στις 19 Νοεμβρίου 1799 στην Piazza Mercato της Νάπολης φωνάζοντας «πεθαίνω ελεύθερος και για την Δημοκρατία!».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Cantimori Delio, «Utopisti e riformatori Italiani, 1794 - 1847», Florence, 1943

Cantimori Delio, «Giacobini Italiani», τόμοι 3, Bari, 1956 – 1964

Conforti Luigi, «Napoli nel 1799», Naples, 1889

Giglioli Constance H. D., «Naples in 1799. An account of the revolution of 1799 and the rise and fall of the Parthenopean Republic», London, 1903

Gutteridge H. C. ed., «Nelson and the Neapolitan Jacobins», London, 1903

Von Helfert Fr., «Fabrizio Ruffo, Revolution und Gegen - Revolution von Neapel, November 1798 bis August 1799», Wien, 1882

Πηγή: Βλ. Ρασσιάς: ΝΑΠΟΛΙΤΑΝΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1799)