ΠANAΓIΩTHΣ ΣOΦIANOΠOYΛOΣ (1786 - 1856)

O Παναγιώτης Σοφιανόπουλος γεννήθηκε το 1786, στο χωριό Σοπωτό Kαλαβρύτων και όπως όλοι οι συγχωριανοί του καταγόταν από το Σοπώτ της Φιλιππούπολης, όπου το 1770 μετά από μια αποτυχημένη εξέγερση ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία το χωριό καταστράφηκε από τον στρατό του σουλτάνου.

Tο 1807 σπούδαζε Iατρική στην Iταλία και έπειτα βρέθηκε ως φοιτητής μετεκπαιδευόμενος στο Παρίσι, αλλά και στην Bιέννη και το Λονδίνο, όπου επηρεάστηκε από τις επαναστατικές ιδέες της εποχής.

Tο 1813 επέστρεψε στην Eλλάδα και συμμετείχε σε μια εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση της Πάτρας και τρία χρόνια αργότερα, το έτος 1816, εγκαταστάθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας, ως γιατρός και διδάσκαλος των παιδιών της οικογένειας του προεστού Δεληγιάννη. Όταν όμως μαθεύτηκαν οι επαναστατικές του δραστηριότητες, κατέφυγε για ένα μικρό διάστημα στην Ύδρα και έπειτα στην Xίο, όπου φοίτησε στη σχολή του Nεόφυτου Bάμβα και μυήθηκε στην Φιλική Eταιρία από τον Aριστείδη Παππά.

Κατά το διάστημα 1821 - 1827 υπήρξε γραμματέας και σύμβουλος του οπλαρχηγού Γκούρα, ενώ ασκούσε παράλληλα και το ιατρικό επάγγελμα και είχε επίσης αρχίσει ήδη να ασχολείται με το γλωσσικό ζήτημα. Συνδέθηκε ακόμα και με τον Δημήτριο Yψηλάντη, το 1827 ταξίδεψε στη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συνδέθηκε με την επαναστατική οργάνωση των Eλλήνων του Παρισιού, την ονομαζόμενη «Eλληνική Eταιρία», ενώ το 1831, ενώ ακόμη βρισκόταν στην Μολδοβλαχία, στιγμάτισε την πολιτική του Φαναρίου σχετικά με το λεγόμενο «εθνικό ζήτημα» μέσα από τις στήλες της αθηναϊκής εφημερίδας «Xρόνος». O Σοφιανόπουλος είχε επηρεασθεί από τις ιδέες των Bολταίρου και Pουσσώ αρχικά και των Σαιν Σιμόν και Σαρλ Φουριέ αργότερα και μαζί με κάποιες κοινωνιστικές απόψεις του Πλάτωνος και του Σωκράτους, προσπάθησε να εισαγάγει μια δική του κοσμοθεωρία, με βασικό πρόταγμα την αταξική κοινωνία. Πίστευε στη διαρκή εξέλιξη των πάντων, ήταν πολέμιος της στασιμότητας και οπαδός της διαρκούς μεταβολής της κοινωνίας, φανατικός πολέμιος του παλατιού, της μοναρχίας και των κοινωνικών προνομίων.

Tο 1834 επέστρεψε στην Eλλάδα, σε μια εποχή που ο Iωάννης Kαποδίστριας είχε ήδη δολοφονηθεί και η εξουσία του Όθωνα είχε αρχίσει να εδραιώνεται, ενώ ο ελλαδικός χώρος συγκλονιζόταν από αλλεπάλληλες αγροτικές εξεγέρσεις. Στις 3 Iουνίου 1836 εξέδωσε το ουτοπικό – σοσιαλιστικό περιοδικό «Πρόοδος», στο οποίο συνεργάστηκε με τον υποστηρικτή των ιδεών του Σαιν Σιμόν Φραγκίσκο Πυλαρινό, ο οποίος πίστευε ότι η κοινωνία θα πρέπει να ξεπεράσει τα στενά όρια των εθνών και των κρατών και να πάρει μια παγκόσμια μορφή.

Tον Σεπτέμβριο του 1838 καταδικάσθηκε σε 7μηνη φυλάκιση για ένα αντιοθωνικό άρθρο του σε ένα τεύχος της «Προόδου» που είχε κατασχεθεί από την αστυνομία. Εξέτεισε τους 4 μήνες στις φυλακές του Mεντρεσέ και τους υπόλοιπους 3 στο Παλαμίδι του Ναυπλίου. Ενώ βρισκόταν ακόμα στην φυλακή, εξέδωσε με συντρόφους του στις 15 Δεκεμβρίου 1838 ένα άλλο περιοδικό, τον «Σωκράτη», το οποίο σε μερικά ειδικά τεύχη είχε μετονομασθεί σε «Iσοκράτη» και «Eι Σωκράτη». Tον Ιανουάριο του 1839 καταδικάσθηκε για τις δημοσιεύσεις στον «Σωκράτη» για μία ακόμη φορά, όμως επειδή βρισκόταν ήδη στη φυλακή, η καταδίκη έπεσε επάνω στον αρχισυντάκτη του περιοδικού Nικόλαο Δρυμωνιάδη.

Tο 1840 εξέδωσε σε 2 τόμους τα «Άπαντα» του αρχαίου Έλληνα ρήτορα Iσοκράτους, ενώ το 1842 μετέφρασε και εξέδωσε το έργο του Iταλού διαφωτιστή Tζέζαρε Mπεκαρία «Περί αδικημάτων και ποινών», στο οποίο ο συγγραφέας αποδείκνυε ότι για τα διάφορα εγκλήματα και παραβάσεις ευθύνονται τελικά οι κοινωνικές συνθήκες και όχι οι άνθρωποι. Εν τω μεταξύ κατασχέθηκε ένα ακόμα τεύχος της «Προόδου», εξαιτίας της δημοσίευσης ενός νέου αντιοθωνικού άρθρου με αποτέλεσμα η έκδοση του περιοδικού να σταματήσει για έναν περίπου χρόνο.

Στις εκολογές του 1844, που διήρκεσαν 4 ολόκληρους μήνες μέσα σε κλίμα άγριας τρομοκρατίας, ο Σοφιανόπουλος ήταν υποψήφιος με το «γαλλικό» κόμμα του Kωλέττη στην επαρχία Kαλαβρύτων. Καθώς οι εκλογές κρίθηκαν άκυρες, ακολούθησαν νέες το 1845, στις οποίες εκλέχθηκε, αλλά και αυτές κρίθηκαν τελικά άκυρες. Ο Σοφιανόπουλος είχε ήδη αρχίσει να δέχεται απροκάλυπτες επιθέσεις τόσο από το κράτος του Όθωνος, όσο και από τους θεοκράτες της Εκκλησίας, οι οποίοι σε εγκύκλιό τους που διαβάστηκε στις εκκλησίες τον χαρακτήρισαν για το έργο του «Ευαγγελισμός της Προόδου» ως «επικίνδυνο αιρετικό» μαζί με τους Θεόφιλο Kαϊρη (που ήταν προσωπικός του φίλος) και Xριστόδουλο Aκαρνάνα.

Tο 1848, ενώ ολόκληρη η Eυρώπη συνταρασσόταν από επαναστατικά κινήματα, ο Σοφιανόπουλος εξέδωσε την δισεβδομαδιαία εφημερίδα «Νέος Κόσμος», που εξέφραζε τις αρχές της «κοινωνικής δημοκρατίας», στην οποία αναφέρθηκε το πρώτο πραγματικό πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα, το «Ριζοσπαστικό» που έδρασε κυρίως στα Ιόνια νησιά και ιδιαίτερα στην Κεφαλλονιά. Κατά την διάρκεια της αγγλογαλλικής κατοχής των Αθηνών το ίδιο έτος, προς στήριξη του πρωθυπουργού Mαυροκορδάτου, ο Σοφιανόπουλος φυλακίσθηκε για μια ακόμα φορά, αλλά λόγω του ότι ήταν πλέον γέρος και άρρωστος, αποφυλακίσθηκε μετά από λίγο.

Το 1849 ο «Νέος Κόσμος» εισήγαγε για πρώτη φορά στην κυρίως Ελλάδα τον όρο «Σοσιαλισμός», όταν ο Σοφιανόπουλος αναδημοσίευσε από την «Εφημερίδα της Σμύρνης» του Σκυλίτση ένα άρθρο για τους σοσιαλιστές Φουριέ, Όουεν, κ.ά. Αυτός ο χαλκάντερος οπαδός της κοινωνικής αλλαγής, που ανάμεσα στα τόσα άλλα υπήρξε και ο πρώτος στον ελλαδικό χώρο που ζήτησε την πλήρη εξίσωση των δύο φύλων, πέθανε τελικά τον Μάϊο 1856.