Πολίτης Λαπονεράϊγ: ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ Ο ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΣ

«Ο Ροβεσπιέρος είχε σταθερό χαρακτήρα, θέληση δυνατή και μία ακλόνητη πεποίθηση. Την ψυχική του ευαισθησία ισοφάριζε και μάλιστα ίσως ξεπερνούσε η ακαμψία των αρχών του. Χωρίς αμφιβολία γίνονταν μέσα του τρομερές μάχες, όταν το καλό του λαού ερχόταν σε αντίθεση με την κλίση της καρδιάς του προς την ηπιότητα και το έλεος. Χίλιες περιπτώσεις στην ζωή του υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό. Πόσες φορές δεν τον είδαμε, στο πιο κρίσιμο σημείο της «τρομοκρατίας», να παίρνει το μέρος ενός υπόπτου που τον κατήγγειλαν στην «Επιτροπή της Δημόσιας Σωτηρίας» («Comite de Salut Public»), να τον δικαιολογεί, να του δίδει τα μέσα για την υπεράσπισή του, ή ακόμα και τελικά να τον σώζει;

Ο Ροβεσπιέρος είχε κατανοήσει όλο το εύρος της εντολής που είχε λάβει. Είχε κατανοήσει ότι όχι μόνο έπρεπε να φιμώσει την μοναρχία και να κόψει τα νύχια της Εκκλησίας και των ευγενών αλλά να τους αντικαταστήσει παντού με την μεσαία τάξη. Είχε κατανοήσει ότι έπρεπε να καλέσει την μεσαία και την κατώτερη τάξη, δηλαδή όλον τον λαό, να συμμετάσχει στην εθνική κυριαρχία. Για τον Ροβεσπιέρο, η κυριαρχία του λαού θα ήταν απατηλή εάν η ψηφοφορία δεν είναι καθολική και οι βουλευτές, οι δικαστές, οι νομάρχες και οι δημόσιοι ανώτεροι υπάλληλοι δεν εκλέγονταν από ενήλικες πολίτες που δεν είχαν απολέσει τα πολιτικά τους δικαιώματα. Εάν οι πολίτες δεν είχαν το δικαίωμα να εκφράζουν την γνώμη τους και να συνδέονται, να συνεταιρίζονται, όπως εκείνοι κρίνουν, και εάν ένα πρόσωπο που λέγεται βασιλιάς ήταν κάτοχος της ανώτατης εξουσίας και μπορούσε όπως εκείνος ήθελε να περιορίζει τις πολιτικές ελευθερίες και να εκμεταλλεύεται τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από την δεσποτική του θέληση, όσο θα υπήρχαν μονοπώλια, όσο θα υπήρχαν στην Γαλλία από την μία οι εκλεκτοί, παπάδες και ευγενείς, και από την άλλη οι διάφοροι αποκλεισμένοι, τότε η κυριαρχία του λαού θα ήταν απατηλή! Με την καρδιά γεμάτη από αυτές τις ιδέες, έφτασε λοιπόν στο Παρίσι για να λάβει μέρος στην Γενική Συνέλευση. Είχε μελετήσει σε βάθος την ελληνική και ρωμαϊκή Ιστορία. Είχε την υπερηφάνεια ενός Ρωμαίου και το φρόνημα ενός Σπαρτιάτη. Δυστυχώς δεν είχε μελετήσει αρκετά για την εποχή που ζούσε και για το έθνος που ήθελε να αναμορφώσει. Έκανε το λάθος όλων όσων απομονώνονται και ζουν περισσότερο με τα βιβλία τους παρά με τους σύγχρονούς τους ανθρώπους.

Το αποτέλεσμα ήταν, όταν θέλησε να εφαρμόσει έμπρακτα τις θεωρίες που συνέλαβε μέσα στο αναγνωστήριό του, να συναντήσει σφοδρές αντιδράσεις, οπότε υποχρεώθηκε να μεταχειριστεί ακραία μέσα. Θα μπορούσε να είχε αντιμετωπίσει ευκολότερα εκείνες τις αντιδράσεις εάν οι θεωρίες του ήσαν συμβιβασμένες με τα ήθη και τα έθιμα ή τις προκαταλήψεις του Γαλλικού Έθνους. Δεν υπάρχει κανένα έθνος σαν τον ακατέργαστο χρυσό τον οποίο ρίχνεις μέσα στην χοάνη για να τον καθαρίσεις, αλλά αργά - αργά, δια μέσου σταδιακών, συνετών αλλαγών στα διάφορα επίπεδα των θεσμών κατορθώνουμε να αφαιρέσουμε την διαφθορά και τα λάθη του λαού. Μόνο συνηθίζοντας τον λαό σιγά - σιγά στο καθεστώς της ελευθερίας τον κάνουμε τελικά άξιο να ζήσει ελεύθερος. Δέχομαι ωστόσο και συμμερίζομαι τις πολιτικές απόψεις του Ροβεσπιέρου. Απορρέουν από την Φύση. Οι πηγές τους είναι μέσα στην δικαιοσύνη, την αγάπη προς την ανθρωπότητα, πράγματα τα οποία επικρίνω διότι είναι απόλυτες αξίες και για να εφαρμοσθούν οδηγούν στην άμεση καταστροφή όλων όσων εναντιώνονται».

Πηγή: Citoyen Laponneraye, «Oeuvres de Maximillien Robespierre avec une Notice Historique et Notes», Παρίσι, 1834